Како функционира ЕУ?

Улога: Дефинира политичка насока и приоритети

Претседател: Charles Michel

Членови: Шефови на држави или влади од секоја држава-членка, Претседателот на Европскиот совет и Претседателот на Европската комисија

Основан: 1974 (неофицијален форум), 1992 (формален статус), 2009 (официјална ЕУ иснтитуциј)

Локација: Брисел

Интернет-страница: http://www.european-council.europa.eu

Европскиот совет ги здружува врвните политички водачи на ЕУ, т.е. премиерите и претседателите заедно со својот Претседател и Претседателот на Комисијата. Тие се состануваат најмалку четири пати годишно за да и дадат на ЕУ како целина општа политичка насока и приоритети. Високиот претставник на Унијата за надворешни работи и безбедносна политика исто така учествува во работата на Европскиот совет.

Што прави Европскиот совет?

Како состанок на самитот на шефовите на држави или влади на сите држави-членки на ЕУ, Европскиот совет претставува највисоко ниво на политичка соработка помеѓу државите-членки. На нивните состаноци, лидерите одлучуваат со консензус за целокупната насока и приоритети на Унијата и го обезбедуваат потребниот стимул за неговиот развој.

Европскиот совет не усвојува законодавство. На крајот на секоја средба издава „Заклучоци“, што ги рефлектираат главните пораки што произлегуваат од дискусиите и го следи нивното извршување. Заклучоците идентификуваат главни прашања што треба да се дискутираат од Европскиот Совет или од Советот на министри. Тие исто така може да ја поканат Европската комисија да изготви предлози за посебен предизвик или можност со која се соочува Унијата.

Состаноците на Европскиот совет, по правило, се одржуваат најмалку двапати на секои 6 месеци. Дополнителни (вонредни или неформални) состаноци може да бидат повикани за решавање на итни проблеми кои имаат потреба од одлуки на највисоко ниво, на пример во економски прашања или надворешна политика.

Претседател на Европскиот совет

Работата на Европскиот совет ја координира нејзиниот претседател, кој е одговорен за свикување и заседавање на состаноците на Европскиот совет и за насочување на работата.

Претседателот на Европскиот совет исто така ја претставува Унијата кон надворешниот свет. Заедно со Високиот претставник на Унијата за надворешни работи и безбедносна политика, тој или таа ги застапува интересите на Унијата за надворешни работи и безбедносни прашања.

Претседателот го избира Европскиот совет за еднократно обновлив период од 2 и ½ години. Претседателството на Европскиот совет е работа со полно работно време; Претседателот не може истовремено да има национална канцеларија.

Како Европскиот совет ги донесува своите одлуки?

Европскиот совет повеќето одлуки ги донесува со консензус. Сепак, во голем број случаи се применува квалификувано мнозинство, како што е изборот на неговиот Претседател и именувањето на Комисијата и на Високиот претставник на Унијата за надворешни работи и безбедносна политика. Кога Европскиот совет ќе одлучи со глас, само шефовите на држави или влади можат да гласаат.

Секретаријат на Советот

На Европскиот совет му помага Генералниот секретаријат на Советот.

 

 

Евро-самит

Надвор од Европскиот совет, шефовите на држави или влади на оние држави чија валута е еврото, исто така, се среќаваат барем двапати годишно, заедно со претседателот на Европската комисија. Претседателот на Европската централна банка е исто така поканет на овие состаноци на Евро-самитот. Може да биде поканет и претседателот на Европскиот парламент.

 

Состаноците се можност да се разговара за управувањето со еврозоната, како и за големите реформи во економската политика. Самитот на еврото официјално беше основан со Договорот за стабилност, координација и управување (TSCG) во Економската и монетарна унија.

Претседателот на евро – самитот го назначуваат шефовите на држави или влади на членки на еврозоната. Назначувањето се одвива во исто време со назначувањето на Претседателот на Европскиот совет и има исто траење. Двете позиции може да ги има истата личност.

Во некои случаи, лидерите на државите кои го ратификуваа TSCG, но не го користат еврото како своја валута учествуваат во дискусиите за самитот на еврото. Кога овие држави немаат право да учествуваат, Претседателот на Еврото- самитот ги информира и другите држави -членки на ЕУ за подготовката и исходот на Самитите.

 

Видеа Како функционира Европскиот совет : European Council – the making of

https://newsroom.consilium.europa.eu/permalink/196118

Видео за Претседателот на Европскиот совет: facilitator, fixer, finder :

https://www.youtube.com/watch?v=ohvlaCek4as&list=PLHQxK2YVsFVtJrQMoj1NQ-WYmfu7GOQK8&index=25

Улога: Одлучување за политики и донесување закони

Членови: Еден министер од секоја земја-членка

Основан: 1958 (како Совет на Европската Економска Заедница)

Претседавач: Секоја држава-членка според ротирачки принцип на секои 6 месеци

Локација: Брисел и Луксембург

Интернет страница: http://www.consilium.europa.eu

Советот ги претставува владите на државите-членки на ЕУ. Во Советот, министрите на државите-членки на ЕУ се состануваат за да разговараат за прашањата на ЕУ, да донесат одлуки и да донесат закони. Министрите кои присуствуваат на овие состаноци имаат овластување да ја посветат својата влада на постапките договорени на состаноците на Советот.

Што прави Советот?

Советот е суштински носител на одлуки на ЕУ. Неговата работа се одвива на состаноците на Советот на кои присуствуваат по еден министер од секоја од националните влади на ЕУ. Целта на овие собири е да: дискутираат, договорат, изменат и, конечно, да усвојат законодавство, координирање на политиките на државите-членки или да се дефинира надворешната политика на ЕУ.

Кои министри присуствуваат на кој состанок на Советот зависи од темите на агендата – ова е познато како „конфигурација“ на Советот. Ако, на пример, Советот разговара за прашања од животната средина, на состанокот ќе присуствува министерот за животна средина од секоја држава-членка на ЕУ и е познат како Совет за животна средина. Истото важи и за Советот за економски и финансиски прашања, Советот за конкурентност и сл.

Состав на Советот

Постојат 10 различни конфигурации на Советот:

Совет со кој претседава Високиот претставник на Унијата за надворешни работи и безбедносна политика:

• Надворешни работи

Совети со кои претседава државата-членка која го има ротирачкото претседателство на ЕУ:

• Општи работи
• Економски и финансиски прашања
• Правда и внатрешни работи
• Вработување, социјална политика, здравство и потрошувачки работи
• Конкурентност (внатрешен пазар, индустрија, истражување и вселена)
• Транспорт, телекомуникации и енергија
• Земјоделство и риболов
• Животна средина
• Образование, млади, култура и спорт

Претседателството на Советот ротира помеѓу државите-членки на секои 6 месеци за разлика од Европскиот совет. Одговорноста на владата која го има Претседателството е да ги организира и претседава со различните состаноци на Советот. По исклучок, Советот за надворешни работи го води високиот претставник на Унијата за надворешни работи и безбедносна политика, кој ја спроведува надворешната политика во име на Советот.

Во интерес на континуитет на деловното работење на Советот, 6-месечните претседателства тесно соработуваат во групи од три држави. Овие тимови со три претседателства („трио“) изготвуваат заедничка програма за работа на Советот во текот на период од 18 месеци.

Секој министер во Советот е овластен да ја обврзе својата влада. Покрај тоа, секој министер во Советот одговара пред избраните национални власти. Ова обезбедува демократска легитимност на одлуките на Советот.

Задачи на Советот

Советот има пет клучни одговорности:

1. Законодавство

Голем дел од законодавството на ЕУ е усвоено заеднички од Советот и Парламентот. Како општо правило, Советот постапува само по предлог на Комисијата и Комисијата вообичаено има одговорност да обезбеди правилно да се примени законодавството на ЕУ, штом еднаш ќе се донесе.

2. Координирање на политиките на државите – членки (Пр.: економската политика)

Сите држави-членки на ЕУ учествуваат во економската и монетарната унија (ЕМУ) иако не сите припаѓаат на еврозоната. Според ЕМУ, економската политика на ЕУ се заснова на тесна координација на националните економски политики. Оваа координација ја спроведуваат министрите за економија и финансии кои колективно го формираат Советот за економски и финансиски прашања (Екофин).

3. Заедничка надворешна и безбедносна политика (CFSP)

Дефиницијата и примената на надворешната и безбедносната политика на ЕУ е ексклузивна надлежност на Европскиот совет и Советот кој одлуките ги донесува едногласно. Оваа политика ја спроведува Високиот претставник на Унијата за надворешни работи и безбедносна политика, заедно со државите-членки кои се состануваат во Советот за надворешни работи.

4. Склучување на меѓународни договори

Секоја година Советот склучува (т.е. официјално потпишува) голем број договори помеѓу Европската унија и државите што не се членки на ЕУ, како и со меѓународните организации. Овие договори можат да опфаќаат широки области како што се трговија, соработка и развој или може да се занимаваат со специфични теми како што се текстил, риболов, наука и технологија, транспорт и сл. Притоа, во областите во кои Европскиот парламент има овластувања за со-одлучување, договорите подлежат на согласност на Парламентот.

5. Одобрување на буџетот на ЕУ

Годишниот буџет на ЕУ го одлучува заеднички Советот и Европскиот парламент. Ако двете институции не се согласат, следат постапките за помирување сè додека не се донесе буџет.

 

Како работи Советот?

Сите дискусии на Советот и гласањето за законодавните акти се одвиваат во јавност. Ваквите состаноци можат да се следат во живо преку веб-страницата на Советот. Севкупната конзистентност во работата на различните конфигурации на Советот ја обезбедува Советот за општи работи (GAC), кој го следи ефективното следење на состаноците на Европскиот совет.  GAG e Поддржан е од Комитетот за постојани претставници (‘Coreper’ – од француското: ‘Comité des Représentants Permanents’).

Корепер е составен од постојаните претставници на владите на државите-членки во Европската унија. Во Брисел, секоја држава-членка на ЕУ има тим („Постојано претставништво“) што го претставува и ги брани национални интереси на ниво на ЕУ. Шефот на секоја репрезентација е, всушност, амбасадор на неговата или нејзината држава во ЕУ. Овие амбасадори се среќаваат седмично во рамките на Корепер. Ним им помагаат голем број работни групи составени од службени лица од националните администрации.

Како гласа Советот?

Одлуките во Советот се донесуваат со гласање. Во повеќето случаи одлуката бара квалификувано мнозинство. Во некои случаи договорите бараат различна постапка, на пример едногласно во областа на оданочувањето.

За да може предлогот да се одлучи со квалификувано мнозинство, тој мора да добие двојно мнозинство и од државите-членки и од населението.

 

• Гласовите „за“ мора да бидат најмалку 55% од државите-членки
• Овие државите-членки мора да претставуваа 65% од населението на ЕУ

 

Покрај тоа, да се блокира одлука за преземање, мора да гласаат најмалку четири држави, што претставува повеќе од 35% од населението. Овие правила значат дека сите одлуки донесени од Советот имаат широка поддршка низ цела Европа, но исто така и малите малцинства не можат да ги блокираат одлуките. Пред ноември 2014 година, се користеше различен систем, при што секоја држава имаше одреден број гласови.

 

Видео анимација за конфигурациите на Советот:

https://newsroom.consilium.europa.eu/permalink/185732

Видео за Претседателството на Советот и неговата работа

https://newsroom.consilium.europa.eu/permalink/179058

Видео анимација кое ја објаснува разликата меѓу Европскиот совет и Советот на ЕУ:

https://newsroom.consilium.europa.eu/permalink/177727

Видео анимација за генералниот секретаријат на Советот и неговата работа:

https://newsroom.consilium.europa.eu/permalink/182736

Улога: Извршна рака на ЕУ која предлага и спроведува закони, имплементира политики, го унапредува и штити интересот на Унијата како целина и ја промовира Унијата кон надвор.

Членови: Колеџ на комесари, по еден од секоја држава-членка

Основана во: 1958 год.

Претседателка: Ursula van der Leyen (Урсула ван дер Лајен)

Локација: Брисел

Интернет страница: http://ec.europa.eu

Комисијата е политички независна институција која ги застапува и ги поддржува интересите на ЕУ како целина. Во многу области, таа е движечката сила во рамките на институционалниот систем на ЕУ: Комисијата предлага законодавство, политики и програми за акција и е одговорна за спроведување на одлуките на Европскиот парламент и Советот. Таа, исто така ја претставува Унијата кон надворешниот свет, со исклучок на заедничката надворешна и безбедносна политика, за која е задолжен Високиот претставник за надворешни работи и безбедносна политика.

Што е Комисијата?

Терминот „Комисија“ се користи со двојно значење. Прво, „Комисија“ се однесува на „Членови на Комисијата“ – т.е. тим на мажи и жени назначени од државите-членки и Парламентот да ја водат институцијата и да ги донесат своите одлуки. Второ, терминот „Комисија“ се однесува на самата институција и нејзиниот персонал.

Неформално, членовите на Комисијата се познати како „Комесари“. Сите тие имале политички позиции и многумина биле министри на влади, но како членови на Комисијата тие се посветени на постапување во интерес на Унијата како целина и обврзани да не примаат и прифаќаат  инструкции од националните влади.

Комисијата е политички одговорна пред Собранието, кое има моќ да ја принуди на (колективна) оставка, доколку и изгласа недоверба. Комисијата присуствува на сите седници на Собранието, каде што мора да ги разјасни и оправда своите политики. Исто така, редовно одговара на писмени и усни прашања поставени од пратениците. Дневната работа на Комисијата ја вршат нејзините административни службеници, експерти, преведувачи, толкувачи и Секретаријатот. Претставниците на Комисијата – како и персоналот на другите тела на ЕУ – се регрутираат преку Европската служба за селекција на персонал (ЕПСО). Тие се граѓани од секоја држава-членка на ЕУ, избрани преку отворени конкурентни испитувања на знаењето. Околу 32 000 луѓе (постојано вработени или на договор)  работат за Комисијата. Можеби звучи многу, но всушност е помалку од бројот на персоналот вработен во повеќето градски совети со средна големина во Европа.

Назначување на Комисијата

Нова Комисија се назначува на секои 5 години, во рок од 6 месеци од изборите во Европскиот парламент. Постапката е следната:

• Владите на државите-членки предлагаат нов Претседател на Комисијата, кој мора да го избере Европскиот парламент.
• Предложениот Претседател на Комисијата, во разговори со владите на државите-членки, ги избира другите членови на Комисијата.
• Новиот Парламент ги интервјуира сите предложени членови и дава свое мислење за целиот „Колеџ на комесари“. Доколку биде одобрена, новата Комисија може официјално да ја започне својата работа.

 

Комисијата има неколку потпретседатели, од кои едниот е и Високиот претставник на Унијата за надворешни работи и безбедносна политика и со тоа има позиција и во Советот и Комисијатa.

 

Што прави Комисијата

Европската комисија има четири главни улоги:

1. Да предложи законодавство до Собранието и Советот;
2. Да ги управува и спроведува политиките на ЕУ и нејзиниот буџет;
3. Да го спроведе европското право (заедно со Судот на правдата);
4. Да ја претставува Унијата ширум светот.
5. ПРЕДЛАГАЊЕ НА НОВО ЗАКОНОДАВСТВО

Според Договорот на ЕУ, Комисијата има „право на иницијатива“. Со други зборови, единствено Комисијата е одговорна за изготвување предлози за ново европско законодавство, кое го доставува до Собранието и Советот. Овие предлози мора да имаат за цел да ги бранат интересите на Унијата и нејзините граѓани, а не на одделни држави или индустрии.

Пред да даде предлози, Комисијата мора да биде свесна за новите ситуации и проблеми што се развиваат во Европа и мора да размисли дали законодавството на ЕУ е најдобриот начин за справување со нив. Затоа Комисијата е во постојан контакт со широк спектар на групи на интереси и со две советодавни тела – Европскиот економски и социјален комитет (составен од претставници на работодавачи и синдикати) и Комитетот на регионите (составен од претставници на локалните и регионалните власти). Исто така, таа бара мислења на националните парламенти, владите и општата јавност.

Комисијата ќе предложи дејствување на ниво на ЕУ само доколку смета дека проблемот не може да се реши поефикасно со национална, регионална или локална акција. Овој принцип на справување со работите на најниското можно ниво се нарекува „принцип на супсидијарност“. Меѓутоа, доколку Комисијата заклучи дека е потребно законодавство на ниво на ЕУ, тогаш подготвува предлог за кој верува дека ефикасно ќе се справи со проблемот и ќе го задоволи најширокиот можен опсег на интереси. За да ги добие точните технички детали, Комисијата се консултира со експерти кои ги сочинуваат нејзините различни комитети и стручни групи.

2. ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА НА ПОЛИТИКИТЕ НА ЕУ И БУЏЕТОТ

Како извршно тело на Европската унија, Комисијата е одговорна за управување и спроведување на буџетот на ЕУ и на политиките и програмите донесени од Парламентот и Советот. Поголемиот дел од вистинската работа и трошење ги прават националните и локалните власти, но Комисијата е одговорна за надгледување на истата.

Комисијата го следи буџетот под будното око на Европскиот Суд на Ревизори. И двете институции имаат за цел да обезбедат добро финансиско управување. Само ако е задоволен од годишниот извештај на Судот на ревизори, Европскиот Парламент го одобрува извршување на буџетот на Комисијата  .

Имплементацијата на политиките на ЕУ од страна на Комисијата може да се претстави на примерот со градењето на Европската област за истражување. Преку својот Генерален директорат за истражување и иновации, Комисијата развива политики на ЕУ во областа на истражувањето и технолошкиот развој и придонесува за меѓународната конкурентност на европската индустрија. Програмата за истражување на ЕУ „Хоризонт 2020“ инјектира десетици милијарди евра во мултидисциплинарни научни истражувања за соработка во цела ЕУ.

3. СПРОВЕДУВАЊЕ НА ЕВРОПСКОТО ПРАВО

Комисијата делува како „чувар на договорите“. Ова значи дека, заедно со Судот на Правдата, таа е одговорна за тоа да обезбеди дека правото на ЕУ правилно се применува во сите држави-членки. Ако утврди дека некоја ЕУ членка не ги применува законите на Унијата и притоа не ги исполнува своите законски обврски, Комисијата презема чекори за да ја исправи ситуацијата.

Прво, започнува правен процес наречен „Постапка за повреда“. Ова подразбира испраќање на официјално писмо до Владата, во која се објаснува зошто Комисијата смета дека таа држава -членка го крши законот на ЕУ и поставува краен рок за детален одговор до Комисијата. Ако оваа постапка не ги отстрани работите, Комисијата го упатува прашањето до Судот на правдата, кој има моќ да воведе казни. Пресудите на Судот се обврзувачки за државите-членки и Институциите на ЕУ.

4. ПРЕТСТАВУВАЊЕ НА ЕУ НА МЕЃУНАРОДНАТА СЦЕНА

Високиот претставник на Унијата за надворешни работи и безбедносна политика е Потпретседател на Комисијата и има одговорност за надворешни работи. Во работите што се однесуваат на надворешните работи и безбедноста, Високиот претставник работи со Советот.

Сепак, во другите области на надворешно дејствување Комисијата ја игра водечката улога – особено во областа на трговската политика и хуманитарната помош. Во овие области, Европската комисија делува како важен портпарол на Европската унија на меѓународната сцена. Им овозможува на 27 држави-членки да зборуваат со еден глас на меѓународните форуми, како што е на пр. Светската трговска организација.

Директоратот за хуманитарна помош и цивилна заштита на Европската комисија (ЕCHO) е основан во 1992 година. Хуманитарната акција сега зазема клучна позиција во надворешните активности на Европската унија:  ЕУ е главен светски играч на ова поле. Околу 125 милиони луѓе добиваат помош секоја година преку финансирањето на ЕУ за хуманитарна помош. Оваа помош се испорачува преку 200 партнери, како што се добротворни организации за помош и агенции на ООН. Помошта се заснова врз хуманитарните принципи на недискриминација и непристрасност.

Како работи Комисијата

Областите на политиката/политиките за кои ќе бидат одговорни одделните Комесари зависи од Претседателот на Комисијата; одговорностите на Комесарот односно неговото, портфолиото доколку е потребно, може да се промени за време на мандатот на Комисијата. Претседателот има право исто така да побара оставка на Комесарот. Тимот од 27 комесари (познат и како „Колеџ“) се состанува еднаш неделно, обично во среда во Брисел. Секоја точка на дневниот ред ја презентира Комесарот надлежен за таа област на политики и Колегиумот носи колективна одлука за тоа.

Персоналот на Комисијата е организиран во оддели, познати како Генерални директорати (Генерални директори) и Услуги (како што е Правната служба). Секој Генерален директор е одговорен за одредена област на политики – на пример, ДГ Трговија и Конкуренција на ДГ – и е предводена од Генерален директор кој одговара пред еден од Комесарите. Генералните директорати ги изготвуваат и подготвуваат законодавните предлози на Комисијата, но овие предлози стануваат официјални кога ќе бидат „усвоени“ од Колегиумот на нивниот неделен состанок.

Постапката е приближно како што следува. Да претпоставиме, на пример, дека Комисијата има потреба од законодавство на ЕУ за да се спречи загадување на реките во Европа. Генералниот директорат за животна средина ќе подготви предлог, врз основа на широки консултации со сите заинтересирани страни, како што се европската индустрија и земјоделците, министерствата за животна средина во држави-членки и со организациите за животна средина. Многу предлози се исто така отворени за јавни консултации, овозможувајќи им на поединците да даваат ставови во личен капацитет или во име на една организација. Предложената легислатива потоа ќе се дискутира со сите релевантни оддели на Комисијата и ќе биде изменета доколку е потребно. Потоа, таа ќе биде проверена од Правната служба. Откако предлогот ќе биде заокружен, Генералниот секретар ќе го стави на дневен ред за претстојниот состанок на Комисијата. На оваа средба, комесарот за животна средина ќе им објасни на своите колеги зошто се предлага ова законодавство, а потоа тие ќе разговараат. Доколку има договор, Колегиумот ќе го усвои предлогот и документот ќе биде испратен до Советот и Европскиот парламент за нивно разгледување. Меѓутоа, ако има несогласување меѓу комесарите, Претседателот може да побара од нив да гласаат за тоа. Ако мнозинството се за, предлогот ќе биде усвоен. Потоа, ќе има поддршка од сите Членови на Комисијата.

Улога:  Да обезбеди дека правото на ЕУ се толкува и се применува исто во секоја држава на ЕУ; да обезбеди државите-членки и институциите на ЕУ да се придржуваат кон правото на ЕУ.

Членови:

• Суд на правдата: 1 судија од секоја држава-членка на ЕУ, плус 11 генерални застапници
• Генерален суд: 2 судии од секоја држава-членка на ЕУ

Основан во: 1952 година

Локација: Луксембург

Интернет–страница: Суд на правдата на Европската унија (СЈЕU)

Судот на правдата на Европската унија (Court of justice of the European Union-СЈЕU) го толкува правото на ЕУ за да се осигура дека истото се применува на ист начин во сите држави-членки на ЕУ и да решава правни спорови меѓу националните влади и институциите на ЕУ. Исто така, во одредени околности може да се користи од поединци, компании или организации за преземање дејствија против институција на ЕУ,  доколку сметаат дека тој некако ги повредил нивните права.

Што прави Судот на правдата?

СJЕU донесува пресуди за случаи поднесени до него. Најчести видови на случаи се:

• толкување на законот (прелиминарни пресуди) – од националните судови на државите-членки на ЕУ се бара да обезбедат правилно примена на правото на ЕУ, но судовите во различни држави може да го толкуваат поинаку. Ако националниот суд се сомнева во толкувањето или валидноста на правото на ЕУ, може да побара појаснување од Судот. Истиот механизам може да се користи за да се утврди дали националното законодавство или практика е компатибилно со правото на ЕУ.
• спроведување на законот (постапка за повреда) – овој вид на случај се презема против националната влада за неисполнување на законодавството на ЕУ. Може да започне од Европската комисија или од друга држава-членка на ЕУ. Ако се утврди дека државата погрешила, мора веднаш да ја поправи грешката, или да ризикува да се поведе втор случај, што може да резултира со казна.
• поништување на правните акти на ЕУ (дејствија за поништување) – доколку постои уверување дека акт на ЕУ ги крши договорите на ЕУ или основните права, од Судот може да се побара да ги поништи истите – од страна на Влада на ЕУ, Советот на ЕУ, Европската комисија или (во некои случаи) Европскиот парламент. Приватните лица исто така можат да побараат од Судот да поништи акт на ЕУ што директно ги засега.
• да се обезбеди ЕУ да преземе активности (активности за неделување/непреземање активност) – Собранието, Советот и Комисијата мора да донесат одредени одлуки под одредени околности. Во спротивно, Владите на ЕУ, други институции на ЕУ или (под одредени услови) поединци или компании можат да се жалат пред Судот.
• санкционирање на институциите на ЕУ (активности за отштета) – секое лице или компанија чии интереси претрпеле штета (биле повредени) како резултат на дејствување или неактивност на ЕУ или нејзините вработени, може да преземе дејствија против нив преку Судот.

Состав на Судот на правдата

Советот на Правда на ЕУ е поделен на 2 суда:

1. Суд на правдата – се занимава со барања за прелиминарни пресуди од националните судови, одредени дејствија за поништување и жалби.
2. Генерален суд – се занимава со постапки за поништување поднесени од поединци, компании и, во некои случаи, од Владите на ЕУ. Во пракса, тоа значи дека овој суд главно се занимава со закон за конкуренција, државна помош, трговија, земјоделство и трговски марки.

Секој судија и генерален застапник е назначен за обновлив 6-годишен мандат, заеднички од страна на националните влади. За секој од судовите, судиите избираат претседател кој служи за обновлив рок од 3 години.

Како работи Судот на правдата?

Во Судот на правдата, за секој предмет е назначен 1 судија („судија-известувач“) и 1 генерален застапник. Случаите се обработуваат во 2 фази:

• Пишана фаза

Страните даваат писмени изјави до Судот; забелешки може да бидат поднесени и од националните власти, институциите на ЕУ, а понекогаш и од приватни лица.

Сето ова го сумира судијата-известувач, а потоа се дискутира на генералниот состанок на Судот, кој одлучува:

• Колку судии ќе работат на случајот: 3, 5 или 15 судии (целиот Суд), во зависност од важноста и сложеноста на случајот. Повеќето предмети се разгледуваат од 5 судии, и многу е ретко целиот суд да го сослуша случајот.
• Дали треба да се одржи расправа (усна фаза) и дали е потребно службено мислење од генералниот правобранител.

 

• Орална фаза – јавна расправа

 

• Адвокатите од обете страни можат да го презентираат својот случај пред судиите и генералниот застапник, кои можат да ги сослушаат.
• Доколку Судот одлучи дека е неопходно мислење на генералниот правобранител, тоа се дава неколку недели по сослушувањето.
• Судиите потоа се советуваат и ја донесуваат својата пресуда.

Постапката на Генералниот суд е слична, освен тоа што повеќето случаи се сослушани од 3 судии и нема генерални застапници.

Судот на правдата и Граѓанинот на ЕУ

Ако – како приватно лице или како компанија –  Граѓанинот на ЕУ претрпи штета како резултат на дејствување или неактивност од институција на ЕУ или нејзиниот персонал, може да преземе постапка против нив во Судот, на еден од два начина:

• индиректно преку националните судови (кои можат да одлучат да го упатат случајот до Судот на правдата)
• директно пред Генералниот суд – ако одлуката на институцијата на ЕУ влијае врз вас директно и индивидуално.

Ако лицето смета дека властите во која било држава го прекршиле правото на ЕУ, тоа мора да ја следи службената постапка за жалби.

Видео: Како ЕСП ги штити  правата на граѓаните

Видео: Што направил до сега Судот за правата на граѓаните/ примери

https://www.eca.europa.eu/en/Pages/ecadefault.aspx

Видео: Заштита на интересите на граѓаните преку судската пракса на Судот на правдата

https://www.eca.europa.eu/en/Pages/ecadefault.aspx

Видео: Како судот на Правдата се грижи ЕУ институциите да го почитуваат правото на ЕУ

https://www.eca.europa.eu/en/Pages/ecadefault.aspx

Судот на правдата во дигиталниот свет:

https://www.youtube.com/watch?v=7GTVL2d0VW0

Улога: Да управува со еврото, да ги одржува цените стабилни и да ја води економската и монетарната политика на ЕУ

Претседател: Christine Lagarde (Кристин Лагард)

Членови: Претседател и Потпретседател на ЕЦБ и Гувернерите на националните Централни банки од сите држави на Еврозоната

Основанa во: 1998 година

Локација: Франкфурт на Мајна (Германија)

Интернет-страница: Еuropean Central Bank

 

Што прави ЕЦБ?

Европската централна банка (ЕЦБ) управува со еврото и ја спроведува економската и монетарната политика на ЕУ. Нејзината главна цел е да се грижи цените да бидат стабилни а со тоа да го поддржи економскиот раст и создавањето работни места кои се две од главните цели на Унијата.

Европската централна банка е одговорна за внимателно надгледување на кредитните институции лоцирани во еврозоната и државите-членки што не се во еврозоната, во рамките на Единствениот надзорен механизам, во кој се вклучени и националните надлежни органи. Со тоа, придонесува за безбедноста и стабилноста на банкарскиот систем и стабилноста на финансискиот систем во рамките на ЕУ и секоја држава-членка учесничка. Некои од нејзините клучни задачи се следните:

• Ги поставува каматните стапки по кои им позајмува средства на комерцијалните банки во Еврозоната, со што се контролира понудата на пари и инфлацијата
• Управува со девизните резерви на еврозоната и купувањето или продажбата на валутите за да ги балансира девизните курсеви
• Обезбедува финансискитe пазари и институциите да бидат добро надгледувани од националните власти а платните системи добро да функционираат
• Обезбедува безбедност и стабилност на Европскиот банкарски систем
• Ја овластува изработката на банкноти во евра од страна на државите од еврозоната
• Ги следи трендовите на цените и ги проценува ризиците од стабилноста на цените.

 

Состав на ЕЦБ

Претседателот на ЕЦБ ја претставува Банката на високо ниво на ЕУ и меѓународни состаноци. ЕЦБ ги има следните 3 тела за донесување одлуки:

Управниот совет – ги проценува економските и монетарните движења, ја дефинира монетарната политика на еврозоната и ги утврдува каматните стапки по кои комерцијалните банки можат да позајмуваат од ЕЦБ.

Извршен одбор – спроведува монетарна политика, управува со секојдневно работење, подготвува состаноци на Управниот совет и ги извршува овластувањата што му се делегирани од Управниот совет.

Генерален совет – придонесува со советодавни и координативни работи и помага да се подготви Еврозоната за нови држави кои ќе пристапат кон зоната.

 

Како работи ЕЦБ?

Трите одлучувачки и управувачки тела на Банката ги извршуваат следните работи:

Управниот совет е главното тело за одлучување. Составен е од Извршниот одбор плус гувернерите на националните Централни банки на членките на еврозоната.

Извршниот одбор се справува со секојдневното работење на ЕЦБ. Составен е од Претседателот и Потпретседателот на ЕЦБ и 4 други членови назначени за 8-годишен мандат од лидерите на државите од еврозоната.

Генералниот совет има повеќе советодавна и координативна улога. Се состои од Претседател и Потпретседателот на ЕЦБ и гувернерите на централните банки од сите членки на ЕУ.

 

ЕЦБ, ЕСЦБ и Евросистемот

Од 1 јануари 1999 година Европската централна банка (ЕЦБ) е одговорна за спроведување на монетарната политика за еврозоната – најголемата светска економија по Соединетите држави и Кина.

Еврозоната започна во моментот кога одговорноста за монетарната политика беше префрлена на ЕЦБ од националните централни банки на 11те држави членки на ЕУ кои го воведоа еврото во јануари 1999 година. Грција се приклучи во 2001 година, Словенија во 2007 година, Кипар и Малта во 2008 година, Словачка во 2009 година, Естонија во 2011 година, Латвија во 2014 година и Литванија во 2015 година. Создавањето на еврозоната и на новата наднационална институција, ЕЦБ, беше пресвртница во долг и комплексен процес на европска интеграција.

За влез во еврозоната (пред усвојувањето на еврото) 19-те држави требаше да ги исполнат критериумите за конвергенција, кои утврдуваат економски и правни предуслови за успешно учество на државите во Економската и монетарната унија. Овие критериуми ќе треба да ги исполнат сите држави кои во иднина сакаат да станат дел од Еврозоната. Некои држави избраа да не учествуваат во Еврозоната (Велика Британија, Данска)

 

Европската централна банка

Правна основа за единствената монетарна политика е Договорот за функционирање на Европската унијa, Статутот на Европскиот систем на централни банки и на Европската централна банка. Статутот ги основа и ЕЦБ и Европскиот систем на централни банки (ЕСЦБ) од 1 јуни 1998 година. ЕЦБ беше основана како јадро на Евросистемот и ЕСЦБ. ЕЦБ и националните централни банки заедно ги извршуваат задачите кои им се доверени. ЕЦБ има својство на правно лице според јавното меѓународно право.

 

Европски систем на централни банки

Европската централна банка соработува со националните Централни банки (НЦБ)  на сите држави-членки на ЕУ без оглед дали го усвоиле еврото или не. Тие заедно го чинат Европскиот систем на централни банки (ESCB)

 

Евросистем

Европската централна банка и Националните централни банки на оние држави кои го воведоа еврото како единствена валута заедно го сочинуваат Евросистемот, централниот банкарски систем на еврозоната. Главната цел на Евросистемот е одржување на ценовната стабилност односно зачувување на вредноста на еврото. Евросистемот и ESCB ќе постојат заедно сè додека има држави-членки на ЕУ надвор од еврозоната.

 

Евро-зона

Еврозоната се состои од државите членки на ЕУ кои го воведоа еврото. Станува збор за 19 членки и тоа : Германија, Франција, Италија, Холандија, Белгија, Луксембург, Австрија, Финска, Ирска, Шпанија, Португалија и Грција, Словенија, Малта, Кипар, Словачка, Естонија; Латвија и Литванија.

 

ЕВРОГРУПАТА (ТHE EUROGROUP)

Сите држави-членки на ЕУ учествуваат во Економската и монетарна унија (ЕМУ), што значи дека тие го координираат креирањето на нивните економски политики и ги третираат економските одлуки како предмет на интерес за сите. Сепак, не сите држави- членки се  приклучија на Еврозоната и ја воведоа единствената валута – еврото. Некои не избраа да се приклучат, додека други сè уште ги подготвуваат своите економии да ги исполнат критериумите за членство во Еврозоната.

Државите-членки на Евро-зоната треба да соработуваат тесно и исто така подлежат на единствена монетарна политика водена од Европската централна банка. Затоа, државите членки на еврозоната бараа форум за дискутирање и одлучување за политиките за Еврозоната. Ова не можеше да биде Советот за економски и финансиски прашања (ЕCOFIN) бидејќи тој ги опфаќа сите држави-членки. Решението се најде во формирање на Еврогрупата, која ја сочинуваат министрите за економија и финансии на членовите на еврозоната.

Еврогрупата дејствува за промовирање на економски раст и финансиска стабилност во еврозоната со координирање на економските политики. Бидејќи само Еcofin може формално да донесе одлуки за економски прашања, Еврогрупата се состанува неформално на денот пред состаноците, приближно еднаш месечно. Следниот ден, договорите постигнати во неформалниот собир на Еврогрупата се формално решени на Еcofin состанокот од страна на членовите на Еврогрупата.

Само министрите на Еcofin, кои ги претставуваат членовите на еврозоната, гласаат за прашањата на Еврогрупата. Европската комисија и Претседателот на Европската централна банка, исто така, присуствуваат на состаноците на Еврогрупата. Членовите на Еврогрупата избираат Претседател за мандат од 2 години. Генералниот секретаријат на Советот обезбедува административна поддршка за состаноците на Еврогрупата.

 

 

Видео:  Историја на Европската Централна Банка

Видео: ЕЦБ и Европскиот систем на централни  банки објаснет во 3 минути

Улога: Да проверува дали средствата за ЕУ буџетот се собираат и се искористуваат на правилен начин како и да помогне во подобрување на финансиското управување на ЕУ.

Претседател: Клаус-Хајнер Лен

Членови: 1 од секоја држава-членка на ЕУ

Основан во: 1977 година

Локација: Луксембург

Интернет-страница: Европски суд на ревизори

Како независен надворешен ревизор на ЕУ, Европскиот суд на ревизори (European Court of Auditors -ECA), внимава на интересите на даночните обврзници на ЕУ. Тој нема законодавни овластувања, но работи на подобрување на управувањето со финансиите (буџетот на ЕУ) од страна на Европската комисија и подобрување на извештаите за финансиите на ЕУ. Тоа го прави така што потврдува дека сите приходи на Унијата се прибрани и дека сите расходи се направени на легален и редовен начин и дека соодветно се управувани.

Што прави Судот на ревизори?

• Спроведува ревизии на приходите и расходите на ЕУ за да провери дали фондовите на ЕУ се правилно собрани, потрошени, дали овозможуваат „вредност за парите“ и дали се постои отчет за нив.
• Го проверува секое лице или организација што управува со фондовите на ЕУ – вклучително и проверки на лице место во институциите на ЕУ (особено Комисијата), држави-членки на ЕУ и држави кои добиваат помош од ЕУ.
• Пишува наоди и препораки во ревизорските извештаи за Европската комисија и националните влади.
• Известува за сомневање за измама, корупција или друга незаконска активност до Европската служба за борба против измама (ОLAF)
• Изготвува годишен извештај за Европскиот парламент и Советот на ЕУ, кој Собранието го разгледува пред да донесе одлука дали да го одобри управувањето на Комисијата со буџетот на ЕУ.
• Им дава стручно мислење на креаторите на политиките на ЕУ за тоа како финансиите на ЕУ би можеле подобро да се управуваат и да бидат поодговорни/поотчетни пред граѓаните.

Судот на ревизори исто така објавува мислења за законодавството во подготовка што ќе влијае врз финансиското управување со ЕУ, како и документи за своите позиции, прегледите и ад хок публикации за прашањата од областа на јавните финансии на ЕУ.

За да биде ефективен, Судот мора да биде независен од институциите и телата што ги контролира. За таа цел, слободно може да се одлучи:

• за што ќе изврши ревизија
• како да го направите ова
• како и кога да ги претстави своите наоди

Ревизорската работа на Судот се фокусира главно на Европската комисија – главниот орган надлежен за спроведување на буџетот на ЕУ. Но, Судот тоа исто така тесно соработува со националните власти, бидејќи Комисијата управува со повеќето фондови на ЕУ (околу 80%) заедно со нив.

Состав на Судот на ревизори

Судот има по еден член од секоја држава-членка на ЕУ, именуван од страна на Советот, во договор со државите-членки и во консултација со Европскиот парламент Членовите на судот се именувани со обновлив мандат од шест (6) години. Членовите на Судот избираат еден од нив за претседател со мандат од 3 години (исто така може да се обновува).

Како работи Судот на ревизори?

Судот спроведува 3 видови на ревизија:

 

• Финансиски ревизии – проверка дали сметките точно ја прикажуваат финансиската состојба, резултатите и протокот на готовина за годината.
• Ревизии на усогласеност – проверка дали финансиските трансакции ги следат правилата.
• Ревизии на успешност – проверка дали фондовите на ЕУ ги постигнуваат своите цели со најмалку можни ресурси и на најекономичен начин.

Судот е поделен на ревизорски групи наречени „комори“. Коморите подготвуваат извештаи и мислења кои членовите на Судот ги усвојуваат, со што тие стануваат официјални.

Видео ЕСР Чувари на финансиите на ЕУ хрв.

https://www.youtube.com/watch?v=UHmy5cdc3R8

Видео ЕСР Чувари на финансиите на ЕУ долго видео анг.

https://www.youtube.com/watch?v=Cbgp3d0jUoM&list=PLwzZpgJhJUUTiC672IAUUas5SJItxlRrc

Видеа за наодите од различни ревизии на Судот и нивни препораки (пр. аерозагадување, широкопојасен интернет, фарми итн.) :

https://www.youtube.com/watch?v=R0deLckNv9g&list=PLwzZpgJhJUUTzw84bK07eihgGWvM8V8jz&index=2&t=0s

Видео за препоракиа од ЕСР : Еу не треба да дава ветувања кои не може да ги исполни:

Покрај седумте основни институции на ЕУ, организациската рамка на ЕУ вклучува и бројни други организации, тела, служби и агенции со советодавни, финансиски и контролни функции. Секоја од овие организации поседува посебна стручна, научна или управувавко-техничка задача. Подолу еден преглед на најзначајните меѓу нив и нивната улога.  

1. Советодавни тела и други институции на ЕУ 

 

Европски Економски и Социјален комитет 

При одлучувањето за низа области на политики, Парламентот, Советот и Европската комисија се консултираат со Европскиот економски и социјален комитет (European Economic and Social Committee). Неговите членови претставуваат различни економски и социјални групи на интереси кои колективно формираат „организирано граѓанско општество“. На тој начин ЕЕСК претставува мост меѓу одлучувањето во ЕУ и нејзините граѓани. Членовите (329 членови и 329 заменици)ги номинираат националните влади, а ги именува Советот за период од пет години. 

Комитетот на регионите 

Комитетот на регионите (European Committee of the Regions) е составен од претставници на регионалните и локалните власти. Членовите (326) ги предлагаат државите-членки а ги именува Советот за период од пет години со можност за реизбор. Советот, Парламентот и Комисијата мора да се консултираат со Комитетот на регионите за прашања од значење за регионите. Комитетот може да издаде мислење и по своја иницијатива. 

Европска инвестициона банка 

Банката на ЕУ 

Видео кое објаснува како работи ЕИБ: Следи ги парите 

https://www.youtube.com/watch?v=QEx8vldnSW0 

Европската инвестициска банка (European Investment Bank-EIB), најголемата мултилатерална финансиска институција во светот, со седиште во Луксембург е основана и во сопственост на државите-членки на ЕУ. ЕИБ обезбедува совети и техничка помош, заеми и гаранции за да им помогне на помалку развиените региони на ЕУ и да придонесе за конкурентноста на деловните субјекти, за поголем раст и вработувања. Проектите кои ги финансира Банката во 90% се лоцирани во ЕУ, останатите во државите аспирантки за членство за нивна поддршка. Притоа инвестициите, во ЕУ или надвор од неа се секогаш насочени кон исполнување на целите и политиките на ЕУ односно кон нивно промовирање; затоа и Банката се нарекува: Банка на ЕУ.  

Европскиот инвестициски фонд (European Investment Fund –EIF) е основан од ЕИБ како нејзина фирма-ќерка со цел да го поддржува развојот на малите и средни претпријатија (МСП) особено преку обезбедување на ризичен капитал и соодветни финансиски инструменти за специфичните потреби на малиот и среден бизнис. Фондот заедно со Банката ја чини EIB Групата. 

Европски народен правобранител 

Европскиот народниот правобранител (European Ombudsman) го избира Европскиот парламент со петгодишен обновлив мандат. Неговата задача е да ги испита поплаките за лошо работење на институциите и телата на ЕУ. Жалби можат да поднесат граѓани на ЕУ, жители на ЕУ како и деловни здруженија и бизниси. Поранешнaта народна правобранителка на Ирска, Емили О’Рајли е на позицијата Европски правобранител уште од 2013 година. 

Европска надворешна служба  

Европската надворешна служба (The European External Action Service –EEAS) е дипломатската служба на ЕУ. Таа има за цел остварување на покохерентна и поефективна надворешна политика на ЕУ, со што би се зголемило глобалното влијание на Европа.  

Службата ја води Високиот претставник за надворешни работи и безбедносна политика ( EU High Representative for Foreign Affairs & Security Policy-HR), Josep Borrell Fontelles. Високиот претставник е истовремено и Вице–претседател на Европската комисија што има за цел да обезбеди поголема конзистентност на надворешната политика на сите држави членки. 

EEAS обезбедува поддршка на Високиот претставник за надворешни работи и безбедноста политика во спроведување на надворешната и безбедноста политика; ги менаџира дипломатските односи и стратешките партнерства со држави надвор од ЕУ и работи со националните дипломатски служби на ЕУ членките, ООН и други водечки сили. Надвор од нејзините граници ЕУ ја претставуваат посебни канцеларии т.н. EU delegations со улога слична на амбасадите.  

 

 

1. Интеринституционални тела на ЕУ 

Позначaјни меѓуинституционални тела на ЕУ кои имаат посебни улоги се следните : 

• Службата за публикации (the Publications Office ) која објавува информации за ЕУ; 

• Европската служба за селекција на персонал ( the European Personnel Selection Office ) која регрутира персонал за европските институции и нивните тела и ;  
• Европската школа за администрација (the European School of Administration) која обезбедува обуки во специфични области за ЕУ персоналот.  

 

1. Агенции на ЕУ 

Унијата има и голем број на специјализирани агенции кои имаат статус на посебни правни лица. Тие се основани (се основаат) заради извршување на специфични (технички, научни и менаџерски) задачи според законодавството на ЕУ. Овие агенции може да се поделат на неколку групи: 

 

• Децентрализирани агенции 
• Извршни агенции 
• Агенции во рамките на Политиката за безбедност и одбранбената политика 
• Агенции и тела на EURATOM  

 

Децентрализирани агенции 

Децентрализираните агенции придонесуваат за спроведување на политиките на ЕУ. Децентрализираните агенции работат на прашања и проблеми кои влијаат врз секојдневниот живот на 510 милиони луѓе кои живеат во ЕУ (на пр. храната, лекови, хемикалиите, правда и безбедност итн.). Тие исто така ја поддржуваат соработката меѓу ЕУ и националните влади преку спојување на техничка и стручна експертиза на институциите на ЕУ и на националните власти. Децентрализираните агенции се формираат на неодредено време и се лоцирани во разни држави низ ЕУ. 

Децентрализирани агенции се следните: 

• European Labour Authority 

• Agency for the Cooperation of Energy Regulators (ACER) 
• Agency for Support for BEREC (BEREC Office) 
• Community Plant Variety Office (CPVO) 
• European Agency for Safety and Health at Work (EU-OSHA) 
• European Border and Coast Guard Agency (Frontex) 

• European Agency for the operational management of large-scale IT systems in the area of freedom, security and justice (eu-LISA) 
• European Asylum Support Office (EASO) 
• European Union Aviation Safety Agency (EASA) 
• European Banking Authority (EBA) 
• European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) 

• European Centre for the Development of Vocational Training (Cedefop) 
• European Chemicals Agency (ECHA) 
• European Environment Agency (EEA) 
• European Fisheries Control Agency (EFCA) 
• European Food Safety Authority (EFSA) 

• European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (Eurofound) 
• European GNSS Agency (GSA) 
• European Institute for Gender Equality (EIGE) 
• European Insurance and Occupational Pensions Authority (EIOPA) 
• European Maritime Safety Agency (EMSA) 

• European Medicines Agency (EMA) 
• European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA) 
• European Union Agency for Cybersecurity (ENISA) 
• European Union Agency for Law Enforcement Training (CEPOL) 
• European Police Office (Europol) 

• European Union Agency for Railways (ERA) 
• The European Securities and Markets Authority (ESMA) 
• European Training Foundation (ETF) 
• European Union Agency for Fundamental Rights (FRA) 
• European Union Intellectual Property Office (EUIPO) 

• Single Resolution Board (SRB) 
• Eurojust 
• Translation Centre for the Bodies of the European Union (CdT) 

 

Извршни агенции 

Извршните агенции се основаат за ограничен период на време од страна на Европската комисија за да управуваат со специфични задачи поврзани со спроведувањето на Програмите на Унијата. Во моментот функционираат следните 6 извршни агенции:  

• Извршна агенција за потрошувачи, здравје, земјоделство и храна – Chafea 

Consumers, Health, Agriculture and Food Executive Agency 

• Извршна агенција за образование, аудиовизуелни активности и култура/  EACEA 

Education, Audiovisual and Culture Executive Agency 

• Извршна агенција Европски истражувачки совет – ERCEA 

European Research Council Executive Agency 

• Извршна агенција за мали и средни претпријатија – EASME 

Executive Agency for Small and Medium-sized Enterprises 

• Извршна агенција за иновации и мрежи-INEA 

Innovation and Networks Executive Agency 

• Извршна агенција за истражување REA 

Research Executive Agency   

 

1. Други организации и тела 

Други организации каде влегуваат други тела основани во рамките на Програмите на Унијата или во рамки на јавно–приватни партнерства меѓу Комисијата и други организации.