Образование и култура26

Политиката на образование, младина, спорт и култура на ЕУ опфаќа политики на:

Култура и Медиуми

• Поддршка на секторот за култура – Комисијата го штити културното наследство на Европа преку промовирање на соработка и воведување мерки за спречување на трговијата со културни добра.
• Поддршка на аудиовизуелниот сектор – Комисијата работи на зголемување на медиумската писменост во Европа и поддршка на дигиталната дистрибуција на европските аудиовизуелни дела.
• Културни и креативни индустрии – Комисијата им помага на овие сектори да го зголемат својот економски потенцијал преку отклучување на финансии, поддршка на мрежи и собирање на записи и информации.

Спорт

• Улогата на спортот во општеството – Преку поддршка за спортот, Комисијата промовира физичко и ментално здравје, се бори против социјалната исклученост и комбинира родова нееднаквост и расизам.
• Економија на спортот – Комисијата ги следи податоците за спортот, правните случувања и опциите за финансирање за да му помогне на спортот да го направи најголемиот придонес за економијата на ЕУ.
• Интегритет во спортот – Комисијата работи на обезбедување правилно управување што може да се спротивстави на допингот и одредувањето на натпреварите, да ги заштити правата на спортот и да промовира транспарентност.
• Спорт во меѓународна соработка и надворешни односи – Комисијата ги поддржува спортските проекти во земјите во развој и постепено го интегрира спортот во билатерални договори со земји надвор од ЕУ.

Образование и обука

• Високо образование – Комисијата работи на зголемување на мобилноста на студентите, градење соработка меѓу универзитетите на меѓународно ниво и обезбедување признавање на академски акредитиви.
• Учење на возрасни – Комисијата ги охрабрува возрасните да развиваат вештини и знаења низ целата своја кариера со цел да ја намалат невработеноста и да промовираат активно граѓанство.
• Училишна политика – Комисијата користи национални истражувања за напредокот и целите на компетентност на ЕУ за да се осигури дека сите ученици низ цела Европа добиваат квалитетно образование.
• Стручно образование и обука – Комисијата се стреми да го подобри квалитетот на наставата во обуките, да промовира мобилност и да обезбеди програми да ги одразуваат потребите на пазарот на трудот.
• Меѓународна соработка за образование и обука – Комисијата има за цел да ја унапреди ЕУ како центар за квалитет во образованието и да ги поддржува земјите-партнери на ЕУ во подобрување на нивните системи за обука на образованието.

Младина

• Социјално вклучување – ЕУ ги поддржува и ги жали националните политики за социјално вклучување и социјална заштита.
• Вработување на младите и претприемништво – Комисијата промовира претприемништво, поддржува квалитетни практиканти и практиканти и им помага на младите луѓе да работат и обучуваат во странство.
• Здравје и благосостојба на младите луѓе – Унапредување на здрав начин на живот и помагање на соработката помеѓу училиштата, младинските работници, здравствените работници и спортските организации се цели на Комисијата.
• Учество во граѓанското општество – Комисијата го поддржува вклучувањето на младите во демократијата и општеството, на пример преку дијалог со млади луѓе.
• Доброволни активности – Комисијата промовира волонтирање, како и препознавање на вештините на промоторите за волонтирање, за поддршка на вработувањето.
• Младина и светот – Комисијата ги охрабрува младите да се заинтересираат за светот и финансираат можности за работа, волонтирање и студирање надвор од ЕУ.

Ова поглавје опфаќа законодавство во областите нa:

• Oбразование
• Oбука
• Mлади
• Спорт
• Култура
• Пристап до образование и програми и инструменти на ЕУ

Преку достапните механизми, ЕУ придонесува за развој на образованието и подвижноста. ЕУ презема конкретни мерки за да обезбеди образованието да стане дел од стратегијата за вработување и да ја обезбеди улогата на ЕУ како светски центар за знаење. ЕУ промовира заштита на културното богатство и европските вредности, ги поддржува уметниците и работниците од културата да живеат и работат во други европски земји, го стимулира слободниот проток на култура и уметност производи низ Унијата и негува интеркултурен дијалог. ЕУ има за цел да обезбеди еднакви услови за стекнување знаење, во исто време земајќи предвид национална, регионална, културна и јазична разновидност, како и суверенитет на политиките за образование на земјите-членки. Како и да е, ЕУ ја потенцира и ја промовира потребата за соработка.

Отворениот метод на координација (ОМK) има за цел приближување на националните политики и постигнување на заеднички цели преку засилена соработка на овие полиња. Со цел да се конвергираат политиките на земјите членки, преку ОМK се утврдуваат заеднички цели и заеднички индикатори, се подготвуваат национални акциони планови и се спроведуваат известување, мониторинг и евалуација на овие планови, се споделуваат заеднички учења и најдобри практики на полињата на образованието и културата. Методот им овозможува на земјите да работат заедно на заеднички цели и да учат од најдобрите практики.

Образование

Политиката за образование е главно област на надлежност на земјите-членки. Договорот за функционирање на Европската унија (TFUE) предвидува Унијата да ја охрабри соработката помеѓу земјите-членки и да ги поддржува и дополни нивните активности. И покрај тоа што политиките за образование и обука во Европската унија се утврдени првенствено на национално ниво, со почитување на принципот на супсидијарност, ЕУ игра споредна улога за унапредување и зајакнување на соработката меѓу земјите членки за да се постигнат целите на заедничката политика. Соработката во образованието и политиката за обука е зајакната со релевантните стратегии за политика, акциони планови, статистички податоци, извештаи за евалуација, мапи на пат, работни групи и програми, специјални мрежни структури и платформи за размена на идеи. Овие механизми поддржуваат подобрување и усогласување на политиките. Целта на Стратегијата Европа 2020 во рамките на образованието е намалување на стапките на напуштање на раното училиште под 10% и обезбедување на најмалку 40% од 30-34-годишниците кои завршуваат образование на трето ниво. Во рамките на Стратегијата „Европа 2020“, стратегијата на политиката на ЕУ за образованието има за цел да им овозможи на земјите да работат заедно и да учат едни од други искуства. Политиката за образование се смета за клучна компонента за развој во денешното општество на знаење. Националните економии преку обезбедување на високо квалитетно образование и обука на сите нивоа имаат за цел развој на човечки ресурси опремени со знаење и вештини на потребите на современото општество. Рамката за образование и обука, Копенхагенскиот процес за стручно оспособување, Болоњскиот процес за европско високо образование се со цел подобрување на квалитетот на системите за образование и обука низ цела Европа.

Образование и обука 2020: Стратешка рамка за европска соработка во образованието и обуката

Работната програма Образование и обука 2010 и стратешката рамка Образование и обука 2020 (ЕТ 2020) ги интегрираат сите активности на европско ниво, кон подобрување и развој на квалитетот на системите за образование и обука. Во областа на образованието под раководство на Лисабонската стратегија и нејзината наследничка стратегија ЕУ 2020, се спроведува Отворен метод на координација (ОМK) за да се постигнат заеднички цели и да се приближат националните политики. Во согласност со резултатите добиени од работната програма „Образование и обука 2010“, Започнато е Образование и обука 2020 како ажурирана стратегиска рамка за образование и обука за европска соработка. Првата конкретна рамка заснована врз заеднички цели која ја поставува основата на европската соработка во областа на образованието и обуката е основана од страна на Европскиот совет во контекст на Лисабонската стратегија во Барселона во март 2002 година. Целта на оваа програма беше да ги поддржи земјите да ги подобрат своите системи за образование и обука. Оваа поддршка предвидува споделување на добрите практики, овозможувајќи им на земјите да учат едни од други и да развиваат поддршка на ЕУ алатките преку ОМK. До 2020 година е утврдена примарната цел на европската соработка како и за поддршка на индивидуален, социјален и професионален успех и содржина на сите граѓани,  натамошен развој на системи за образование и обука на земјите членки кој има за цел да обезбедат демократски вредности, социјална хармонија, активно граѓанство и интеркултурен дијалог.

За периодот до 2020 година, Образование и обука 2020 со која се воспоставува европска соработка за образование и обука и ги става системите на образование и обука во перспектива за доживотно учење како целина, идентификуваа четири стратешки цели: Остварување на реалност за доживотно учење и мобилност, Подобрување на квалитетот и ефикасноста на образованието и обуката, Унапредување на еднаквоста, социјалната кохезија и активното граѓанство, Зајакнување на креативноста и иновативноста, вклучително и претприемништвото, на сите нивоа на образование и обука. Во согласност со овие цели, се препорачува земјите-членки да развиваат соработка на овие полиња до 2020 година. Индикаторите и европските одредници утврдени за периодот 2010-2020 година ги придружуваат овие стратешки цели кои се очекува да помогнат во мерењето на развојот на европско ниво и изложување на кое ниво е постигнато.

Во однос на пристапувањето во ЕУ, учеството во студиите и усогласеноста со практиките на Образование и обука 2020 е важно. Дури и ако образованието, обуката и младинските полиња се оставаат на самите земји-членки; усогласувањето на националните политики и постигнување на заеднички цели преку отворен метод на координација е заедничка цел. Целите утврдени во образованието и обуката 2020 се исто така целите за Турција во контекст на усогласување со ЕУ. Турција, која активно учествуваше во Групата за координација на програмата за образование и обука 2010 и во некои подгрупи, исто така учествува на студиите за образование и обука 2020 и ја продолжува својата работа земајќи ги предвид репертите на Европа.

Процес на Болоња

Суштината на Болоњскиот процес е Европската област за високо образование. Процесот на Болоња е компатибилен со Европа 2020 и ЕТ 2020 и има за цел да обезбеди квалитет, мобилност, вработливост и повеќе споредливи, компатибилни и кохерентни системи на високото образование во Европа.

Младина

Заедничките цели за младинските политики на ЕУ се утврдени во Стратегијата за млади на ЕУ (2010-2018), која се заснова на засилен отворен метод на координација. Покрај тоа, во рамките на Европа 2020 е иницирана иницијативата „Млади во движење“. Иницијативата ги адресира тековните проблеми за младинската политика, како што се вработување, образование, социјално вклучување.

Спорт

Првиот сеопфатен документ за политика на спортот на ниво на ЕУ беше Белата книга за спорт, усвоена од Европската комисија во јули 2007 година. Во декември 2009 година, стапи во сила Лисабонскиот договор (ТЕУ и ТФЕУ), вклучително и за прв пат специфични одредби во областа на спортот. Членот 165 од TFEU gives дава на ЕУ надлежност да ги поддржува, координира и дополнува дејствата на спортската политика од страна на земјите-членки на ЕУ.

Култура

Што се однесува до културната политика, земјите-членки треба да ги почитуваат принципите содржани во член 167 од ТФЕУ и, особено, да обезбедат нивните меѓународни обврски да овозможат развој и примена на политики и инструменти насочени кон зачувување и промовирање на културната разновидност. Комуникацијата на Комисијата за европска агенда за култура во глобализираниот свет воведе структуриран дијалог со културниот сектор и отворен метод на координација, со цел да се спроведат три вообичаени групи на цели: културна разновидност и интеркултурен дијалог; културата како катализатор за креативноста;.

Програма за доживотно учење – Отварање на сите можности за програмата “Доживотно учење” на Унијата, која се состои од следниве програми: Комениус – наменета за размена и соработка во предучилишно и училишно образование; Еразмус – наменет за размена и соработка во високото образование; Леонардо да Винчи – наменети за унапредување на стручното образование; и Грундвиг – наменети за размена и соработка во областа на образованието за возрасни. На пример, цел час во основно училиште посетува партнер училиште во земја-членка на Европската унија и учи странски јазик (Комениус) преку проект за животна средина; стручно училиште во соработка со Занаетчиската комора и компанија од различни земји-членки на Унијата учествува во развојот на проект за е-учење за мали и средни претпријатија (Леонардо да Винчи); студентите поминуваат еден семестар во странство (Еразмус); се организира работилница за возрасни ученици од различни земји на Унијата (Грундвиг).

Квалификации – Сите квалификации издадени во Европската унија ќе бидат опишани како едно од нивоата на националната рамка за квалификации што ќе бидат поврзани со Европската рамка за квалификации за да им помогнат на работодавците и образовните институции во идентификување на квалификациите стекнати на сите нивоа на образование. Северна Македонија целосно би учествувала во процесот на интеграција со другите земји-членки на ЕУ.

Студирање низ ЕУ – Кога Северна Македонија ќе стане членка на Европската унија, нејзините граѓани ќе можат да студираат на европските универзитети под истите услови како и државјаните на земјата-членка каде се наоѓа универзитетот, односно ќе бидат ослободени од плаќање школарини или ќе бидат платени школарина што е еднаква на оние што важат за државјаните на земјата каде ја наоѓа оваа високообразовна институција. Преку мрежата ЕУРИДИКА (EURYDICE) со информации за образовните системи во 27 европски земји и порталот Плотeус (Ploteus) со сите релевантни студиски информации во Европската унија, македонските граѓани ќе имаат корист и од наоѓање на високообразовна институција во Европската унија што одговара на нивните потреби.

Програма “Млади во акција” – Размена на млади, младински иницијативи или долгорочно волонтирање во странство преку Европската волонтерска служба се само неколку примери на активности што можат да се спроведат преку Програмата Млади во акција.

Програма “Kултура” – Програмите за култура на ЕУ имаат за цел да промовираат заеднички европски културен простор преку поттикнување на прекуграничната подвижност на културните професионалци, уметнички дела и интеркултурен дијалог. Ова се интердисциплинарни проекти кои вклучуваат претстави, изложби, работилници, стручно образование, резиденции на уметници, објавување публикации и слично. Програмата финансира европски културни фестивали, преводи на книжевни дела и активности на најголемите културни организации активни на европско ниво. Во поглед на културните политики, примената на принципите утврдени во член 167 од Договорот за функционирање на Европската унија ќе овозможат развој, зачувување и унапредување на културната разновидност за Северна Македонија.