Придобивки од членство

ПРИДОБИВКИ ОД ЧЛЕНСТВО

Со пристапувањето во членство Република Северна Македонија и нејзините граѓаните ќе се соочат со значајни предизвици, но и со големи можности. Многу од нив ќе настапат уште за времетраењето на преговорите. На следните страници се издвоени некои придобивки кои ги овозможува членството во ЕУ, но и ги потврдува досегашната практика и искуства од членството. Во голема мера ќе зависи од самите нас колку тие можности ќе успееме да ги претвориме во придобивки.

 

• Од првиот ден на членство македонските производители ќе имаат можност за проширување на пазарот за нивните производи кои ќе можат да им конкурираат на сите други европски производи според истите услови и правила. Тоа значи пласман на производите без гранични контроли и поврзани трошоци; без квантитативни ограничувања; без дополнителни трошоци за царински давачки и без трошоци за двојни тестирања.

 

• Потрошувачите ќе добијат пристап до повеќе, поразновидни, поквалитетни и поевтини производи поради зголемената конкуренција од една страна и намалените трошоци на производителите од друга страна. Дополнително, ќе постојат поголеми гаранции за безбедноста и сигурноста на производите поради поголемата контрола и поголема заштита на здравјето на потрошувачите како и генерално поголема заштита на животната средина. Дополнителна корист за потрошувачите е нивната поголема информираност за производите на пазарот поради обврските за подетално декларирање на нивните карактеристики.

 

• Со пристапувањето кон ЕУ, по истекот на преодните периоди (доколку се воведат такви), македонските граѓани ќе имаат можност слободно да се вработат во било која држава-членка на ЕУ без никакви посебни одобрувања, квоти или работни дозволи. Македонските работници ќе можат со своите знаења, умеења и способности да конкурираат на пазарите на труд на другите држави-членки.

 

• Работниците кои ќе се преселат во друга држава-членка заради вработување ќе ги имаат сите права од работниот однос, социјални права и даночни олеснувања какви што имаат и матичните работници во државата примател. Овие права опфаќаат надоместоци за боледување и породилно/родителско отсуство, надоместоци за повреди на работа, погодности за лица со посебни потреби, семејни додатоци како и надоместоци во случај на губење на работно место и/или невработеност и пензии.

 

• Македонските работници заинтересирани за вработување во други држави-членки ќе можат целосно да ги користат услугите на ЕУРЕС во врска со обезбедувањето информации за слободни работни места во другите држави-членки; информации за услови за работа, за вработување и за живот; помош во поврзувањето со потенцијалните работодавачи итн.

 

• Македонските деловни субјекти (правни и физички лица) ќе можат слободно да ги нудат своите услуги во сите држави членки на ЕУ без да мора да основаат претпријатија во тие држави.

 

• Македонските државјани и претпријатија ќе може во било која држава членка на ЕУ слободно да започнат економска активност и континуирано да ја обавуваат истата преку основање на претпријатие, подружница, претставништво или застапништво или пак како самовработени лица.

 

 

• Стручните квалификации стекнати во Македонија ќе бидат признати на подрачјето на ЕУ и тоа во најголем број случаи без сложени административни постапки кои постојано се поедноставуваат преку системот на взаемно признавање на квалификациите.

 

• Со либерализацијата на пазарот на поштенски услуги и поголема конкуренција македонските потрошувачи и претпријатија ќе профитираат од зголемување на видот, квалитетот и ефикасноста на поштенските услуги како и од намалување на трошоците за нивно користење.

 

• Подобри деловни услови. Со усогласување на македонското со европското законодавство во областа на трговското право ќе се создадат деловни услови што ќе им овозможат на домашните бизниси да станат поконкурентни. Во такви услови,. компаниите ќе може да станат релевантни и рамноправни учесници во современиот економски свет. Законодавната усогласеност исто така ја зголемува правната сигурност како неопходен предуслов за успех на деловните активности и за зголемени инвестиции.

 

• Поедноставени постапки и процедури. -Усогласеност со законодавството во областа на поглавјето 6 овозможува на компаниите побрзо да влезат и побрзо излезат од пазарот; овозможува креирање на законодавна рамка од областа на сметководството и ревизијата со која се воспоставува систем на јавна контрола на ревизијата и овозможува формирање на јавно достапен регистар на годишни финансиски извештаи.

 

• Нови форми на трговски друштва – На денот на пристапувањето на Македонија во Европската унија, ќе бидат воведени две нови форми на компании – Европско акционерско друштво (Societas Europea или „SE“) и Европско економско интересно здружение (European Economic Interest Grouping или „EEIG“) кои веќе функционираат во Унијата. Воведувањето на овие нови форми на трговски друштва ќе им овозможи на сите економски оператори да ги реализираат придобивките што овие две наднационални форми ги обезбедуваат при прекугранична економска активност. Имено, предност на организирање на трговско друштво во форма на европско акционерско друштво е едноставното прекугранично спојување на друштвата, како и трансфер на седиштето на друштвото од една членка во друга без да се ликвидира истото во една и да се пререгистрира во друга членка.

 

• Воведувањето и ефективната примена на правила на пазарниот натпревар во Македонија ќе создаде услови за рамноправност на сите субјекти на пазарот и услови за сигурен и подобро регулиран пазар. Таквиот пазар привлекува нови претприемачи да се вклучат во пазарниот натпревар и ја зголемува конкурентноста на целото стопанство.

 

• Kако резултат на тоа што претприемачите и претпријатијата ќе си конкурираат едни на други со поквалитетни производи и услуги, со поповолни цени, вложувања во иновации и нови технологии како и со зголемување на изборот на производи и на услуги може да се очекуваат конкретни користи за потрошувачите.

 

• Со доследна примена на правилата за заштита на конкуренцијата Комисијата за заштита на конкуренција често пати спречува директна или индиректна штета која може да им се нанесе на потрошувачите со прекршувањето на правилата. Дополнително, во случаи на прекршување на антитрустовото законодавство, потрошувачите исто како и компаниите имаат право на надомест на штета, право воспоставено од Европскиот Суд на правдата.

 

• Со членство во Европската Унија граѓаните (потрошувачите) ќе добијат дополнителна заштита со помош на низа правила кои произлегуваат од политиката на заштита на конкуренцијата. Во случајот на автомобилската индустрија, тоа се поголемата транспарентност на цените или во случајот на аудиовизуелните услуги тоа е можноста за бесплатно следење на големите спортски натпревари, како што се олимпијадите или светските првенства, во делот на електронските комуникации тоа се укинувањето на трошоците за роаминг итн.

 

• Правилната и доследна примена на правилата за државна помош придонесува за поголема транспарентност на системот на доделување на истата, кон поголема отчетност, како и кон насочување на јавните средства кон проекти со кои се поттикнува деловното работење. Подобро (наменски и по правило еднократно) доделените средства позитивно ќе влијаат и на државниот буџет бидејќи помошта ќе се користи целисходно и делотворно.

 

• Систем на финансиски супервизори – Целосно почитување на регулативите на ЕУ, како и доследно спроведување на националните регулативи, дополнително ќе обезбедува висок степен на стабилност на финансискиот систем во Македонија. Тела за надзор на финансискиот пазар во Македонија остануваат фокусирани на ефективно спроведување на заедничка цел, а тоа е зачувување и унапредување на стабилноста на финансискиот систем. По приемот, Македонија ќе учествува во работата на Европскиот систем на финансиски супервизија, составен од Европски одбор за системски ризици и трите надзорни тела на банкарскиот, осигурителниот и пензискиот фонд и пазарот на хартии од вредност. По приемот во Унијата, македонските супервизорски институции (НБРМ,МАПАС, Агенција за супервизија на осигурување, КХВ) директно ќе учествуваат во подготовката на регулативи за единствен финансиски пазар на Европската унија.

 

• Интеграција на финансискиот пазар – По пристапувањето во Европската унија, примената на т.н. „единствен европски пасош“ ќе им овозможи на финансиските институции кои добиле одобренија за работа во Македонија да работат во сите држави-членки на ЕУ. Затоа, може да се очекува зголемена мобилност на учесниците на финансискиот пазар, што ќе доведе до понатамошна интеграција на финансискиот пазар.

 

• Банкарски услуги – Членството во Европската унија ќе има позитивни ефекти за учесниците на финансискиот пазар, како и за граѓаните, претприемачите, инвеститорите или корисниците на финансиски услуги. Иновациите, нови видови услуги и зголемување на конкуренцијата ќе бидат од корист за претприемачите и граѓаните, особено кога станува збор за понуда на банките, но и за понуда на производи и услуги на небанкарски финансиски институции. Преку шемата на осигурување на депозитите се зацврстува довербата на јавноста во банкарскиот систем и се поттикнува стабилноста на финансискиот систем во целина.

 

• Електронски комуникации – Во согласност со европското законодавство во областа на електронските комуникации, Македонија ќе добие модерна законодавна рамка што ја поттикнува конкуренцијата и развојот на пазарот. Најмногу од сè, македонските граѓани се оние кои можат да избираат од голем број услуги и различни оператори. Со зголемувањето на бројот на понудувачи на пазарот, цените значително ќе опаднат. Во согласност со правилата на Европската унија, корисниците на услуги се слободни да ги менуваат операторите, во зависност од понудата што одговара на нивните потреби. Корисниците можат да го направат ова на лесен начин, додека го задржуваат претходниот број и код за област, без оглед на мрежата во која се движат.

 

• Мобилна телефонија – Со пристапувањето во Европската унија, македонските корисници на мобилна телефонија ќе имаат корист од европските ограничувања за роаминг, кои потоа ќе важат за македонските оператори. Ова значи дека повеќе нема да има страв од телефонска сметка по враќањето од странство.

 

• Европски број за итни случаи – Македонија ќе има можност да воведе уникатен европски број за итни случаи, во согласност со правилата на ЕУ. Овој број се користи на ниво на Европската унија, е бесплатно и може да се повика од сите мобилни и фиксни телефони, како и од јавните телефонски телефони, што го прави многу полесен ситуација во која некој има потреба од брза помош.

 

• Телевизиски реклами – Усогласувањето на националното законодавство со европските медиуми, исто така, ќе создаде модерна правна рамка што ги штити интересите на гледачите.

 

• Европско аудиовизуелно наследство – Во согласност со европските правила за промовирање на европското аудиовизуелно наследство, македонските издавачи исто така ќе треба да обезбедат најголема застапеност на европските дела во нивните годишни програми. Тоа значи дека ќе имаме можност да гледаме се повеќе и повеќе филмови и други аудиовизуелни дела од богата европска продукција.

 

• Електронски потпис – Во согласност со европските регулативи со кои се уредува давањето услуги на информатичко општество и вршење деловни активности за електронска трговија, во Македонија ќе се создаде можност да се креира соодветна правна рамка. Соодветно на тоа, ќе биде воведен електронски потпис со кој се дозволува електронско потпишување и размена на важечки електронски договори со деловни партнери, со што се заштедува време и деловни трошоци.

 

• Реформиран земјоделски сектор. Очекувана корист од членството во Унијата е ширење на пазарот и зголемување на квалитетот на земјоделските производи вклучувајќи ја и зголемената стабилност на пазарот и поефикасната администрација. Со влез во Европската Унија Македонија ќе има можност да ги усклади своите прописи со кои се регулира производството, преработката и продажбата на земјоделските производи на заедничкиот пазар, како и трговијата со држави надвор од ЕУ. Понатаму, реформирана земјоделска политика ќе придонесе кон рационализирање на земјоделските пресметки, ќе го олесни планирањето во секторот, а со тоа ќе се зголеми и вработувањето во земјоделството.

 

• Пристап до заедничкиот пазар Членството во ЕУ исто така значи и слободен пристап до заедничкиот пазар што значи дека македонските земјоделски производители ќе можат без никакви препреки да се пласираат на големиот заеднички пазар на Европската Унија. Предизвик ќе биде прилагодувањето на домашните производители на пазар поголем од 500 милиони потрошувачи.

 

• Пристап до поголемите Европски фондови за земјоделство и рурален развој,– Со пристапувањето во ЕУ, Македонија ќе го применува системот на директни плаќања, при што плаќањето повеќе нема да зависи од произведените количини, туку од почитувањето на добри земјоделски и еколошки практики (“cross –compliance”). За да остварат право на директни плаќања, земјоделците ќе мораат да исполнат одредени барања, во согласност со прописи предвидени од страна на ЕУ. Значаен дел од овие фондови ќе бидат на располагање за финансирање на руралниот развој, при што од корист ќе биде веќе стекнатото значајно искуство со ИПАРД за земјоделските и руралните заедници .

 

• Зголемена конкурентност на земјоделскиот сектор. Основна корист од членството во ЕУ е финансирањето на директните плаќања и мерките за рурален развој преку земјоделските фондови и програми на Унијата и користење на европските средства за преструктурирање на земјоделското производство, со што би се зголемила и конкурентноста на земјоделскиот сектор во целост и значително би се растоварил и националниот буџет.

 

• Заштита и регистрација на производите . Со усвојувањето на прописите за квалитет на земјоделските производи Македонија може да ги регистрира и заштити на ниво на Унијата земјоделските и прехранбените производи кои се веќе регистрирани и заштитени со национални ознаки на потекло, географско потекло или гарантиран традиционален специјалитет. Регистрирањето на традиционални македонски производи ќе овозможи полесна продажба на заедничкиот пазар на Унијата како и пробив и продажба на производи кои дотогаш не биле присутни на европскиот пазар. Охридската цреша е прв македонски земјоделски производ регистриран со заштитено географско потекло.

 

• Со целосно приклучување кон Системот за брзо известување/рано предупредувњеа за храна и добиточна храна (РАСФФ) ќе се зголеми ефикасноста на официјалните контроли. Ова го подигнува општото ниво на безбедност на храната, меѓу другото и преку спречување на продажба и повлекување од пазарот на производи што претставуваат ризик по здравјето на луѓето.

 

• Во делот на трговијата со животни и храна ќе се зголеми и конкурентноста на македонските производители и одгледувачите на внатрешниот пазар на Европската унија. Со прилагодување кон стандардите на полето на ветеринарството ќе се унапреди одгледувањето на животни на фармите како и системот на обележување на животни. Така ќе се намали трговија со животни “на црно”.

 

• Како резултат на процесот на прилагодување кон стандардите на ЕУ, Македонија, меѓу другото, ќе има подобри капацитети за производство и преработка на месо, подобрено одгледување на животни на фарми, повисоки стандарди кога станува збор за благосостојба на животните, контролирана употреба на пестициди во согласност со стандардите на ЕУ, сигурен систем на национални лаборатории, а на домашните потрошувачи ќе им бидат загарантирани истите високи стандарди за безбедност на храната што ги имаат европските потрошувачи во моментов.

 

• Како резултат на прилагодување кон ЕУ стандардите за безбедност на храната, ќе се подобри имиџот на Македонија и нејзините производи. Храната произведена во Македонија ќе има слободен пат кон европските потрошувачи, без контроли на границите, што ќе го забрза транспортот на производите кои се чувствителни на транспорт. Пристапот до европскиот пазар позитивно ќе влијае на производителите на храна, на сопствениците на животни и на сите субјекти кои работат со храна.

 

• Македонија нема да мора да се откаже од традиционалните и други прехранбени производи. Ако се произведуваат за потрошувачка во сопственото домаќинство, тие ќе можат да се произведуваат како порано, но ако се продаваат на пазарот, ќе мора да задоволат одредени хигиенски стандарди за заштита на потрошувачите. Така на пр. сирењето и други лесно расипливи намирници на тезгите на пазарите каде се продаваат ќе мораат да се чуваат во разладни уреди, односно во фрижидери, што ќе ја зголеми безбедноста на храната.

 

• Полесно пласирање на риба на европскиот пазар – Со влегувањето во Европската унија, ќе добиеме директен пристап до единствениот пазар на Европската унија, еден од најголемите увозници на рибни производи во светот. Поради директното пласирање на македонскиот риболов, производство и преработка на риба, македонските рибари ќе добијат можност подеднакво да влезат на пазарот. Употребата на средства од Европскиот фонд за рибарство и подобра организација на рибниот сектор преку здружување и заедничко организирање на производители, пак, ќе овозможат подобро позиционирање на македонскиот риболов во поширокиот европски пазарен контекст.

 

• Европски поморски фонд и фонд за рибарство (EMFF) – За следниот долгорочен буџет на ЕУ 2021-2027 година, Комисијата предлага 6,14 милијарди евра во рамките на поедноставен, пофлексибилен фонд за европски риболов и поморска економија. Притоа, рибарите и преработувачите на риби можат да направат понатамошни прилагодувања, да го модернизираат производството, да ја зајакнат логистиката и инфраструктурата на земјиштето и да го намалат негативното влијание врз животната средина.

 

• Европски систем на централни банки – Кога Mакедонија ќе стане членка на Европската унија, Народната Банка на Република Македонија (НБРМ) ќе стане дел од Европскиот систем на централни банки, составен од Европската централна банка (ECB) и националните банки на сите земји-членки, но ќе продолжи да води независна монетарна политика, а нејзината примарна цел – да се одржи стабилноста на цените – ќе остане непроменета. Македонија ќе биде обврзана да води фискална политика во согласност со принципите и правилата што се применуваат во Европската унија. Државата ќе известува за состојбата на буџетскиот дефицит и јавниот долг и ќе учествува во мултилатералниот надзор на јавните финансии на државите-членки на Унијата и во координацијата на економските политики. Откако ќе се исполнат критериумите за воведување на еврото, НБРМ ќе ја спроведува заедничката монетарна политика заедно со Европската Централна Банка и другите централни банки во еврозоната. Овој чекор подразбира и воведување на еврото како национална валута.

 

• Еврото како национална валута. – Македонија се очекува да има корист од позитивните ефекти на Европската економска и монетарна унија, особено ако го воведе еврото. Бидејќи Македонија веќе има развиена надворешна трговија со државите од ЕУ (ЕУ е најголем трговски партнер на Македонија), самото пристапување во Европската унија, а особено воведување на еврото, ќе ги направи македонските компании поконкурентни и значително ќе го олесни нивното работење. Воведувањето на еврото ќе ги елиминира трошоците за конверзија на валутата, ќе го олесни споредувањето на цените на пазарот и тоа ќе има позитивно влијание врз конкуренцијата. Особено важна придобивка од воведувањето на еврото е елиминацијата на валутниот ризик. Ова, од своја страна, значително ќе придонесе за целокупната макро-финансиска стабилност, ќе овозможи побрза конвергенција на каматните стапки со оние во еврозоната и ќе стимулира подинамичен економски раст.

 

• Полесно вработување на европскиот пазар на трудот. Секој граѓанин на ЕУ има право да живее и работи во друга ЕУ држава. ЕУ ја олеснува оваа „подвижност на трудот“ и ги координира системите за социјално осигурување. Со влезот во ЕУ,  ќе се создаваат подобри можност за работа за сите невработени граѓани, подобар пристап на помладата популација до пазарот на трудот, како и подобри форми на заштита при работа.

 

• Достапност на повеќе средства од ЕУ буџетот – Со статусот држава-членка на Унијата, Македонија ќе има пристап до многу поголеми средства од буџетот на ЕУ за финансирање на проекти поврзани со социјална заштита и вработување.

 

• Со влезот во ЕУ се создаваат различни други можности и придобивки за Македонија како што се :
  • Поттикнување на доживотното учење преку зголемено финансирање на стекнување вештини и квалификации –
  • Подобрување и модернизација на системите за социјална заштита за борба против сиромаштијата и социјалната исклученост.
  • Зголемена детска заштита и проширена мрежа на социјални услуги за децата преку отварање на нови градинки и одморалишта за деца.
  • (По)Стабилен пензиско – инвалидски систем – Поголеми пензиски и инвалидски осигурувања, како и пензиски реформи.

 

• Зајакнување на политиките за вработување. Со спроведување на правилата и стандардите на ЕУ, како и добрите практики и искуства на државите-членки, македонските граѓани ќе имаат корист од : промовирањето и создавањето на работни места, модернизација на пазарот на трудот, намалување на невработеноста, безбедни услови за работа и еднакви можности.

 

• Поттикнување на еднаквите можности и недискриминација – Родова еднаквост, заштита од секаков вид на дискриминација, родово – одговорно буџетирање се клучни хоризонтални теми во европските политики од кои корист ќе имаат сите македонски граѓани.

 

• Зголемен инспекциски надзор . Со влезот во ЕУ, ќе се зајакне надзорот над спроведувањето и примената на законите и другите прописи во областа на социјалната заштита, над установите за социјална заштита и другите правни и физички лица кои вршат одредени работи од социјална заштита како професионална дејност.

 

• Развој на мало и средно претприемништво – Малите и средните претпријатија во Македонија сочинуваат над 98,0% од сите економски оператори, а овој удел е еднаков на оној во повеќето држави-членки на ЕУ. Приоритетни области за стимулирање на развојот на малите бизниси во Македонија се конкурентноста и иновативноста, претприемништвото за млади, почетници и лица со посебни потреби, женско претприемништво, поволно финансирање и образование за претприемништво. Институционална поддршка за малите и средни претпријатија во Македонија би била обезбедена преку претприемачки инкубатори, технолошки паркови, претприемачки центри и агенции за развој. За поттикнување на развојот во сите овие области, постојат посебни финансиски инструменти во рамките на европските фондови, како на пр. финансиските иницијативи на Европската инвестициона банка-ЕИБ.

 

• Подобрување на понудата и квалитетот на електронските услуги (Е-услуги) – Спроведувањето на Европската повелба за мали претпријатија елиминира бројни административни пречки преку активности на развој на електронски јавни услуги и содржини, како што се е-влада (примена на информациско-комуникациска технологија во деловната јавна администрација), е-правда, е-образование, е-здравство, е-култура, е-бизнис, е-пензија и и одредени е-Индикатори (статистика на информатичкото општество) Во Македонија веќе функционираат некои од нив , како на пр. услугите за е-данок или е-катастар.

 

• Квалитетни политики за различните индустриски сектори. Во согласност со европските регулативи, Македонија ќе има можност да води индустриска политика заснована врз примена на хоризонтални мерки. Тоа значи напуштање на селективните мерки, што подразбира државно мешање во економските текови, освен во исклучителни случаи кога елиминирањето на неуспесите на пазарот го оправдува овој интервенционизам. За да биде ефективна и ефикасна како целина, индустриската политика ги зема предвид специфичностите на секој индустриски сектор, неговите карактеристики и потреби, особено во однос на предизвиците и можностите со кои се соочува во глобалното опкружување.

 

• Промовирање на средина погодна за соработка помеѓу претпријатијата. Европските практики и принципите на индустриската политика ја поттикнуваат и овозможуваат соработка помеѓу претпријатијата со поттикнување на подобра експлоатација на индустрискиот потенцијал за иновации, истражувања и технолошки развојни политики.

 

• Пристап и достапност на Програми на ЕУ за поддршка. Со пристапување во ЕУ на Македонија ќе и стојат на располагање голем број на политики, програми и иницијативи кои опфаќаат широк спектар на области и кои придонесуваат за индустриската политика на ЕУ членките. Такви се инструментите на Kохезионата политика, Хоризонт 2020, Инструментот за поврзување на Европа и Програма за конкурентност на претпријатија и за мали и средни претпријатија (COSME), чиј колективен буџет е нешто помалку од 200 милијарди евра.

 

• Развој на националната (патна, железничка, енергетска) инфраструктура –Посовремена и подобра инфраструктура (аеродроми, железници, патишта) на транс-европските рути во Македонија, финансирана и со неповратни средства на Унија, ќе резултира со зголемување на сообраќајот во сите сегменти на транспортот, особено железницата, копнениот и воздушниот транспорт. Зголемување на сообраќајот ќе значи и зголемување на конкуренцијата од страна на давателите на услуги, што пак ќе им користи на крајните корисници, односно на патниците и на бизнисмените, во форма на поевтини цени и повисоко ниво на квалитет. Македонија веќе користи европски грантови и други поволни извори на финансирање за подобрување на инфраструктурата на патните и железничките коридори VIII и X. Подобрувањата и проширувањата на електропреносната и гасната инфраструктура ќе донесат исто така бројни придобивки за македонските граѓани и компании во смисла на поголем избор и поголема сигурност на снабдувањето со енергија.

 

• Зголемени средства од европските фондови за развој на инфраструктурата. – Како членка на ЕУ Македонија ќе има можност да користи значително повисока финансиската помош од ЕУ за финансирањето на проектите кои Македонија ќе ги дефинира како стратешки приоритетни и тоа од најразлични извори: 1. од европските Структурните и инвестициските фондови; 2. од наследникот на Инструментот за поврзување на Европа (Connecting Europe Facility)- со кој денес се финансираат големи проекти на транс-европските транспортни и енергетски коридори- 3. со поволни заеми други финансиски инструменти од Европската банка за инвестиции.

 

• Укинување на гранични контроли со соседните држави – членки на ЕУ. Со оглед на тоа што Р. Северна Македонија веќе се граничи со Грција и Бугарија како држави членки на ЕУ, членството во ЕУ ќе доведе до укинување на граничните контроли. Затоа се потребни високи безбедносни стандарди на границите, професионализација на граничната полиција, царината и сите останати служби кои играат улога при гранична контрола. Потребно е зајакнување на постоечките административни капацитети, како и специфична опрема и изградба на соодветна административна инфраструктура на граничните премини. Токму затоа ова поглавје се смета за едно од најскапите поглавја за кое е потребно да се вложуваат значителни средства.

 

• Слободно движење. Со влезот во ЕУ на сите граѓани ќе им биде овозможено слободно движење во рамките на ЕУ, без внатрешни граници и гранични контроли. Преку зголемување на полициската соработка со останатите држави-членки на ЕУ ќе се овозможи поголем степен за безбедност и заштита на македонските граѓани.

 

• Македонија како дел од Шенген зоната. Пристапувањето во ЕУ не значи дека земјата автоматски ќе стане дел од Шенген зоната. Овој чекор зависи од Советот на ЕУ кој треба да донесе засебна одлука по ова прашање. Одлуката се темели на детални проверки за тоа дали се исполнети сите услови (во смисла на законодавство, но и технички и организациски капацитети), а посебно е важно државата да биде целосно подготвена да стане дел од информацискиот систем на Шенген.

 

• Борба против организираниот криминал и тероризмот. Во рамките на ова поглавје се обрнува посебно внимание на зајакнување на законодавната и институционална рамка за меѓуинституционална соработка за сузбивање на организираниот криминал, како што е трговија со дроги, трговија со луѓе, трговија со лесни и мали оружја итн. Освен тоа, се очекува засилена соработка за борба против тероризмот и насилниот екстремизам. Преку усогласување со прописите на ЕУ значително се олеснува одземањето на противправна имотна корист, а ова вклучува и олеснето одземање на имотна корист од лица кои се во роднинска, брачна или вонбрачна врска со сторителот.

 

• Внатрешна безбедност. Поглавјето 24 не се занимава со внатрешната безбедност и јавниот ред и мир, туку само со оние прашања кои имаат транснационална димензија. Сепак, вложувањето во професионализација на полицијата и борбата против организираниот криминал и корупцијата неминовно има позитивно влијание врз справувањето со останатите кривични дела и безбедносни појави.

 

• Учество во научни програми – Македонскиот научен систем ја отвора можноста за целосно учество во програмите на Европската унија за наука и истражување. На овој начин, македонските научници се вклучуваат во меѓународни проекти и обезбедуваат дополнително финансирање за истражување. Покрај тоа, конкурентноста на македонските истражувачи може да се подобри со други структурни и концептуални промени, како што се евалуацијата на научните институти и високообразовните институции, нивната поврзаност и заедничките програми со економијата. Заедничките програми помагаат многу во постигнувањето напредок и подобрување на квалитетот на животот активности во науката, истражувањето и иновациите, бидејќи европските земји можат на тој начин да постигнат подобри заеднички резултати и поефикасно да се натпреваруваат со традиционалните конкуренти (САД) и со новите економски сили (Кина). Европската унија го основа Европскиот институт за иновации и технологија (ЕIT) во 2008 година за да ги соедини трите страни на „триаголникот на знаење“, кој работи преку партнерство помеѓу приватниот сектор, истражувачката заедница и универзитетите.

 

• Европска област на истражување – Со оваа програма се создава Европска област на истражување, а двете главни цели на програмата се: зајакнување на научните и технолошките основи на европската индустрија и зајакнување на меѓународната конкурентност со промовирање на истражувања за поддршка на упатствата на Европската унија.

 

• Мобилност на научниците – Зголемувањето и олеснувањето на подвижноста на научниците и истражувачите се спроведува преку програмата на Европската комисија EURAXESS. На програмата учествуваат 37 европски земји и над 200 центри на EURAXESS во сите поголеми градови во Европа.

 

• Програма за доживотно учење – Отварање на сите можности за програмата “Доживотно учење” на Унијата, која се состои од следниве програми: Комениус – наменета за размена и соработка во предучилишно и училишно образование; Еразмус – наменет за размена и соработка во високото образование; Леонардо да Винчи – наменети за унапредување на стручното образование; и Грундвиг – наменети за размена и соработка во областа на образованието за возрасни. На пример, цел час во основно училиште посетува партнер училиште во земја-членка на Европската унија и учи странски јазик (Комениус) преку проект за животна средина; стручно училиште во соработка со Занаетчиската комора и компанија од различни земји-членки на Унијата учествува во развојот на проект за е-учење за мали и средни претпријатија (Леонардо да Винчи); студентите поминуваат еден семестар во странство (Еразмус); се организира работилница за возрасни ученици од различни земји на Унијата (Грундвиг).

 

• Квалификации – Сите квалификации издадени во Европската унија ќе бидат опишани како едно од нивоата на националната рамка за квалификации што ќе бидат поврзани со Европската рамка за квалификации за да им помогнат на работодавците и образовните институции во идентификување на квалификациите стекнати на сите нивоа на образование. Северна Македонија целосно би учествувала во процесот на интеграција со другите земји-членки на ЕУ.

 

• Студирање низ ЕУ – Кога Северна Македонија ќе стане членка на Европската унија, нејзините граѓани ќе можат да студираат на европските универзитети под истите услови како и државјаните на земјата-членка каде се наоѓа универзитетот, односно ќе бидат ослободени од плаќање школарини или ќе бидат платени школарина што е еднаква на оние што важат за државјаните на земјата каде ја наоѓа оваа високообразовна институција. Преку мрежата ЕУРИДИКА (EURYDICE) со информации за образовните системи во 27 европски земји и порталот Плотeус (Ploteus) со сите релевантни студиски информации во Европската унија, македонските граѓани ќе имаат корист и од наоѓање на високообразовна институција во Европската унија што одговара на нивните потреби.

 

• Програма “Млади во акција” – Размена на млади, младински иницијативи или долгорочно волонтирање во странство преку Европската волонтерска служба се само неколку примери на активности што можат да се спроведат преку Програмата Млади во акција.

 

• Програма “Kултура” – Програмите за култура на ЕУ имаат за цел да промовираат заеднички европски културен простор преку поттикнување на прекуграничната подвижност на културните професионалци, уметнички дела и интеркултурен дијалог. Ова се интердисциплинарни проекти кои вклучуваат претстави, изложби, работилници, стручно образование, резиденции на уметници, објавување публикации и слично. Програмата финансира европски културни фестивали, преводи на книжевни дела и активности на најголемите културни организации активни на европско ниво. Во поглед на културните политики, примената на принципите утврдени во член 167 од Договорот за функционирање на Европската унија ќе овозможат развој, зачувување и унапредување на културната разновидност за Северна Македонија.

 

• Државата преку усогласувањето и спроведувањето на прописите од областа на животната средина ќе може да изгради и ужива некои од највисоките еколошки стандарди во светот.

 

• Македонија има можност да воспостави одржлив систем на заштита на животната средина. Тоа значи и поголема заштита на граѓаните од притисоци поврзани со животната средина и ризици по здравјето и благосостојбата.

 

• Заштитата, зачувување и зајакнување на природните ресурси, зачувување на биодиверзитетот, чист воздух, вода (за пиење, капење) и почва како и интегриран систем на управување со отпадот се само некои од придобивките кои може да се реализираат.

 

• Македонија ќе има можности за вложување во чисти извори на енергија, за остварување на ефикасна контрола и спречување на загадувањето, за минимизација на отпадот и на сите видови еколошки ризици, интеграција на еколошки одржливи практики во клучните економски сектори со цел промена на неодржливиот образец на производство и потрошувачка со посебен акцент на борбата против климатските промени.

 

• Преку сите вложувања во заштитата на животната средина за прилагодување на европските стандарди Македонија ќе ја подобри и својата положба како туристичка дестинација што ќе придонесе за развој на туризмот.

 

• Високите еколошки стандарди претставуваат поттик за еко-иновации кои пак од својата страна отвораат нови работни места. Компаниите кои ќе ги исполнат овие стандарди значително ќе ја зголемат својата конкурентност на европскиот, но и на други пазари.

 

• Долгорочно, Македонија како дел од ЕУ би имала можност да се претвори во една ресурсно-ефикасна, зелена и конкурентна економија со ниски емисии на јаглерод диоксид.

 

• Голем дел од инвестициите за остварување на европските стандарди и норми во оваа област Македонија ќе ги финансира од европските фондови и други поволни извори на финансирање. Сите овие извори на средства како и бројни истражувачки програми ќе и стојат на располагање на Македонија како членка на ЕУ за водење на својата политика на животна средина која ќе придонесува кон сеопштите и заеднички цели на ЕУ за одржлив развој.

 

• Регулацијата и надзорот во областа на заштитата на потрошувачот овозможуваат поголем степен на сигурност на производите, а со тоа и подобра заштита на здравјето на потрошувачите како и општо зголемување на квалитетот на животот на граѓаните на Македонија. Со тоа се намалуваат издатоците во здравството односното трошоците за лекување на повреди и болести предизвикани со користење на несигурни и небезбедни производи.

 

• Македонските потрошувачи ќе ги уживаат истите права како и европските потрошувачи и тоа не само од аспект на безбедноста на производите и заштитата на нивното здравје, туку и од аспект на заштита на сите нивни права при купувањето на производи и услуги на пазарот. Потрошувачот станува регулатор на развојот на економијата на тој начин што делува на деловната политика на претпријатијата, ја поттикнува конкурентноста и создава поттикнувачко опкружување на пазарот.

 

• Развојот на системот на вонсудско решавање на спорови на подрачјето на заштитата на потрошувачите го намалува товарот на судовите, ги намалува нивните трошоци и овозможува поголема ефикасност и ефективност на судовите.

 

• Работата на здруженијата за заштита на потрошувачите придонесува за јакнење на влијанието на потрошувачот преку едукација и информирање и подигнување на јавната свест за правата на потрошувачот. Но и спротивно, прилагодувањето кон ЕУ стандардите позитивно влијае на развојот на граѓанското општество.

 

• Со вклучувањето во системот за брзо предупредување РАПЕКС за размена на информации и предупредувања за опасни непрехранбени производи се подигнува општото ниво на сигурност/безбедност на производите, меѓу другото и со спречувањето на продажбата на производи кои претставуваат ризик за здравјето и безбедноста на потрошувачите.

 

• Со примената на високите стандарди на ЕУ ќе се зголеми квалитетот на трансплантациите во согласност со најсовремените технолошки и медицински достигнувања во оваа област.

 

• Примената на европските стандарди гарантира висок квалитет на лекување со постапки на трансфузија и безбедност на крвта и крвните компоненти како и на биолошкиот материјал кој се употребува во постапките на лекување.

 

• Со ограничување односно забрана на пушењето на јавните места се постигнува поголема заштита на непушачите од пасивното пушење и заштитата на секојдневното животно опкружување од чадот на цигарите како еден од главните ризик-фактори за развој на хронични не заразни болести (хронични респираторни болести-астма, малигни болести – рак, болести на срцето и крвните садови/инфаркт итн.).

 

• Со воведување на програми за скенирање за рано откривање на рак на дојка, на дебелото црево и на грлото на матката и со итна интервенција со соодветни постапки на лекување се спречува прераната смрт од рак и се спасуваат животи.

 

• Вмрежувањето на македонските институции за заразни болести во Европскиот систем обезбедува побрзо и поефикасно усогласено делување во случај на појава на заразни болести.

 

• Македонија преку Програмата на ЕУ : ЗДРАВЈЕ може да соработува на заеднички програми и да разменува искуства со други европски држави и на тој начин да придонесе за подобар квалитет во пружањето на здравствените услуги како и за информирање на пациентите за заштита на здравјето и унапредување на квалитетот на животот.

 

• Утврдување на доволно оперативен капацитет на царинска администрација – Царинската администрација би го олеснила решавањето на прашања како што се: Реформа и зајакнување на царински услуги, спроведување на мерки за намалување на времето на чекање на границата, гарантирање на авторски права и права од индустриска сопственост, борба против против економски и организиран криминал, како и измама и корупција, подобрување на внатрешната координација во рамките на царината, царинската администрација и другите поврзани тела за спроведување (вклучително и полицијата и судските органи) на неопходните правни и институционални мерки за да се обезбеди соодветна наплата и контрола на средствата.

 

• Развој на политики, системи, процедури и инструменти на технологија компатибилна со барањата и стандардите на ЕУ – Обезбедување потребен капацитет за спроведување и спроведување на регулативите, вклучително и преку поврзување со релевантните компјутеризирани царински системи на ЕУ.

 

• Создавање на соодветен капацитет за спроведување на специфичните правила предвидени во соодветните делови на законодавството, како што е делот за надворешна трговија, здравство и безбедност од страна на царинските органи – По пристапувањето, Северна Македонија, како и сите земји-членки на ЕУ, ќе применуваат иста тарифна стапка за стоки увезени од земји што не се членки на ЕУ. Исто така, по пристапувањето на Северна Македонија во Европската унија, македонските граѓани ќе можат да купат стоки во која било земја-членка на ЕУ и да ги увезуваат во Македонија без никакви царински давачки.

 

• Намалување на цените – Со денот на членството во ЕУ, македонските граѓани ќе можат да купат производи од која било држава-членка на ЕУ со повисок квалитет, по многу пониски цени од денес. Царинската унија е единствена трговска област во која слободно се циркулираат сите стоки, без разлика дали се произведуваат во Европската унија или се увезуваат од трети земји, без никакви царински давачки.

 

• Договори за слободна трговија – Со пристапувањето во Европската унија, Македонија целосно ќе ја пренесе надлежноста за својата трговска политика на ЕУ. Во согласност со правилата на Унијата, Македонија ќе се повлече од сите договори за слободна трговија и ќе почне да ги применува договорите склучени од Европската унија со трети земји, најдоцна еден ден пред пристапувањето. По влегувањето во Европската унија, македонските бизнисмени ќе работат на заедничкиот внатрешен пазар без царини и други ограничувања на увозот, каде што заедно со бизнисмени од сите земји-членки, можат да се натпреваруваат под еднакви услови.

 

• Заеднички настап на трети пазари – За македонските компании што веќе извезуваат свои производи и услуги на единствениот пазар на Унијата – освен зајакнување на нивната конкурентност преку побрз проток на стоки и услуги – членството во ЕУ ќе ја зајакне можноста за влез во разни форми на соработка со партнери од земјите членки на ЕУ, меѓу другото и за заедничко учество на третиот пазар.

 

• Развојна помош – Учеството во заедничката политика за развојна помош на Европската унија ќе им овозможи на македонските компании да го поддржат развојот на трети земји преку нивните напори и инвестиции, а со тоа да го поттикнат проширувањето на пласманите и да ја зголемат видливоста и присуството на македонските производи и услуги особено на пазарите.

 

• Дипломатско учество – Кога Македонија ќе стане земја-членка на ЕУ, на нашите дипломати ќе им се даде можност да учествуваат во нововоспоставената Европска служба за надворешно дејствување.

 

• Граѓански и воени мисии – Учество во цивилни и воени мисии на Европската унија за смирување на кризните области. Учеството во сите мисии е на доброволна основа, така што Македонија би одлучувала автономно за секоја таква опција.

 

• Трговија со оружје – Што се однесува до стратегијата и спроведувањето на борбата против нелегалната трговија и поседување мало и лесно оружје, Македонија, во согласност со европските барања во ова поглавје, преку акциониот план ќе работи на намалување на количината на вакво оружје и со тоа ќе придонесува за лична безбедност на сите македонски граѓани.

 

• Растеретување на воениот буџет – Бидејќи сите земји-членки на Унијата се соочуваат со сериозни ограничувања на воените буџети, стратегијата на Европската унија е да ја охрабри колку што е можно повеќе соработката, споделувањето и градењето на комплементарни воени способности меѓу нејзините членки. Со придружување, таква можност се отвора и за Македонија, што дополнително ќе ги насочи инвестициите во воениот буџет и ќе го подигне квалитетот на имплементација на одбранбената политика на Македонија на повисоко ниво. Настрана од плаќањето на трошоците за повлечен персонал на мисии, ова поглавје нема финансиски импликации, со што не го оптеретува државниот буџет.

 

• Нелегално оружје – Спроведување на практични мерки што произлегуваат од преговорите со Европската унија, и што на конкретен начин ќе ја подобрат безбедноста на сите македонски граѓани, со истовремено подигање на квалитетот на животот.

 

• Од првиот ден на членство државата ќе има обврска да уплаќа средства во заедничкиот буџет на ЕУ, но исто така ќе биде во можност да користи одреден износ на средства од различните фондови на ЕУ.

 

• Средствата кои ќе и бидат ставени на располагање на Македонија од Структурните, Кохезиониот и другите Фондови на ЕУ ќе бидат неколкукратно поголеми во однос на претпристапната помош (Инструментот ИПА). Во Хрватска овој сооднос изнесуваше 5 до 6 пати повеќе средства.

 

• Доколку Македонија умее успешно да ги искористи средствата кои ќе и бидат ставени на располагање може да се очекува дека таа ќе биде нето примателка односно дека повеќе ќе прима средства од буџетот, отколку што ќе уплаќа во него. Проценките во случајот на Хрватска укажуваат дека за секое едно евро уплатено во буџетот, Хрватска можела да повлече 3 евра назад од истиот.

 

• Во периодот на пристапувањето на Македонија ќе и стои на располагање и привремена финансиска помош на Унијата т.н. Финансиски пакет за пристапување. Покрај средства од фондовите на ЕУ, во овој Пакет влегуваат и дополнителни инструменти, како на пр. за подобрување на националната нето буџетска позиција во пристапниот период, за јакнење на административните, судски и институционалните капацитети за спроведување на законодавството, за спроведување на Шенгенското законодавство (заштита на надворешните граници на ЕУ) итн.